Cursus Geestelijk herstel Werkboek sessies 5-6
Copyright: Jan A. Baaijens, pastorale hulpverlening.
Sessie 5
De pijn en gevolgen van afwijzing
lezen 1 Petrus 2:17-25, 3:8-12 en 5:5-7
Afwijzing, gekwetste eigenwaarde, leegte en trots
Veel mensen gaan tegenwoordig gebukt onder gevoelens van afwijzing, angst, boosheid, gemis en eenzaamheid. Dit heeft vaak te maken met een pijnlijk verleden, door afwijzing en/of traumatische ervaringen. In veel gevallen heeft dit al plaatsgevonden vanaf de vroege kinderjaren.
Afwijzing kan ons leven kapot maken. Veel jongeren worden er door verscheurd. Ze haken af en slaan op de vlucht. In de gevarenzone ontstaan nog meer barsten. Afwijzing kan er zijn in het gezin, in de klas en in de kerk. Afwijzing en onbegrip in de gemeente waar we bij willen horen, kan ons erg beschadigen. In ons land wordt je al gauw bekritiseerd en veroordeeld. Gevolgen van afwijzing zijn angst en boosheid. Velen worden er door verteerd.
Het gevolg is dat veel mensen zich opwinden over het geleden onrecht. Ze kunnen opgeblazen worden van boosheid en gepantserde trots. Ze zijn te diep vernederd. Hun ego is gekwetst. Ze maken zich sterk, en willen indruk maken op anderen, om te voorkomen dat ze weer omlaag worden geduwd. Ze houden zich op een zogenaamd veilige, maar ook eenzame afstand, om niet weer beledigd te worden. Je blijft wel met je ‘gekwetste ik’ (ego) zitten.
Je hebt dan de bevrijdende blazende wind van de Heilige Geest nodig. Daarvoor moet je nederig luisteren naar het Woord van God, waarheid gehoorzaam zijn, en geloven in Jezus Christus als jouw persoonlijke Verlosser.
Hoe worden we bevrijd van een pijnlijk ego?
De bekende prediker Tim Keller, uit New York City, heeft het boekje ‘Bevrijd van je zelf’ geschreven. Hij wijst ons daarin de weg naar echte christelijke blijdschap.
Tim geeft aan dat er iets grondigs mis kan zijn met ons gevoel van eigenwaarde, met onze identiteit. Hij geeft ons door dat het menselijk hart zijn identiteit normaal gesproken bouwt op iets buiten God. Dat is onze natuurlijke toestand zonder geloof. Je ziet dat om je heen gebeuren.
Tim Keller stelt verder: ‘Geestelijke trots is de illusie dat wij in staat zijn om ons eigen leven te leiden, ons gevoel van eigenwaarde te bepalen, en een doel te vinden dat groot genoeg is om ons leven zin te geven zonder God.’
Als een te ver opgeblazen ballon
Tim Keller vergelijkt onze ego met een ballon. In de Bijbel wordt gezegd dat het ego dan te ver opgeblazen en opgezwollen is door trots (in 1 Kor.4:6). Tim verklaart ons dat de natuurlijke toestand van het menselijk ego leeg, pijnlijk, druk en kwetsbaar is.
De opgeblazen ballon van onze ego is wel vol lucht, maar intussen ook leeg. We gaan kijken hoe onze innerlijke leegte, pijn en kwetsbaarheid kan worden opgevuld door de liefde, vrede en blijdschap van God.
Kijk maar eens naar de volgende afbeeldingen:
Het gekwetste ego wil de eigenwaarde steeds meer opblazen. Het trekt voortdurend de aandacht.
Als de ballon lucht en aandacht verliest, wordt er weer druk uitgeoefend om de leegte zelf op te vullen. Dit gebeurt door je met anderen te vergelijken en op te scheppen. Zelfs gekwetste verslaafden komen nog met sterke verhalen om indruk te maken.
Blijven blazen en leeglopen…
Iemand met een te hoge eigendunk loopt gevaar om leeg te lopen, terwijl iemand met een minderwaardigheidscomplex al voor een groot deel is leeggelopen.
Door gebrek aan alternatieven blijft men maar blazen en leeglopen…
Er wordt nieuw leven ingeblazen!
Door het geloof vinden we aansluiting bij God. Dan wordt er nieuw leven in ons geblazen. Jezus leert ons over het werk van de Heilige Geest in Johannes 3:8: ‘De wind waait waarheen hij wil en u hoort zijn geluid, maar u weet niet waar hij vandaan komt en waar hij heengaat; zo is het met iedereen die uit de Geest geboren is.’ Iemand die uit de Geest geboren is, krijgt toevoer van liefde, vrede en geluk.
De geest (pneuma) en ziel (psuchē) van de mens zijn onzichtbaar. De geest is het deel van de gelovige mens, waarmee Gods Geest Zich verbindt (Rom.8:16). Je kunt in een mens dus onderscheiden: zijn Godbewustzijn (zijn geest), zijn zelfbewustzijn (zijn ik, ego, ziel of psyche) en het stoffelijk deel, namelijk zijn lichaam (het bewustzijn van zijn omgeving). De zielsuitingen zijn: verstand, gevoel en wil. In de geest of in je hart kun je de (aanwezigheid van) God en Jezus Christus ervaren.
In het Paradijs herkende de mens God in de merkbare blazende wind (de ruach). In Johannes 3 heeft Jezus het bij de wedergeboorte ook over de blazende wind. Het Griekse woord ‘pneuma’ betekent zoals het Hebreeuwse ‘ruach’: geest of wind. In Zijn werking lijkt de Heilige Geest op de (blazende) wind. Dit was zichtbaar tijdens de Pinksterdag.
Als de Geest ons vervult, hoeven we onze stand niet meer op te houden. Onze ego wil dan nederig ontvangen. We worden dan bevrijd van onszelf en onze te hoge eigendunk. We horen dan bij Jezus en willen innerlijk op Hem gaan lijken. Hij zegt tegen ons in Matth. 11:29: ‘Leer van Mij dat ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en u zult rust vinden voor uw ziel.’
Als we weten dat we bij Jezus horen, zal kritiek, de mening van anderen en afwijzing ons niet meer zozeer raken. Door het geloof in Jezus, en mijn band met Hem, ben ik aanvaard en geliefd door God. In Jezus vind ik dan mijn nieuwe identiteit en waarde. Hij gaf Zijn leven voor mij. Voor mijn Verlosser ben ik dan kostbaarder dan alle juwelen op aarde.
Tim Keller vraagt zich hierom ook af: ‘Waarom maken we ons dan nog druk over afwijzing? Waarom maken we ons dan nog druk over miskenning? Waarom maakt het ons dan nog uit hoe we eruitzien in de spiegel?’
Ter afsluiting lezen: Mattheüs 11:28-39
Wat je ook gedaan hebt. Weet je dat er vergeving en genezing is bij God? Aan het kruis heeft Jezus alles volbracht voor zondaren zoals wij. Let op de bemoedigende woorden in het volgende lied:
Opdracht 1
Denk eens na over de uitnodigingen in de Bijbel en het lied.
- Wat kan een reden zijn om er niet positief op in te gaan?
- Waarom is het goed voor je om dan toch maar tot God te komen zoals je bent, met alles wat je gedaan hebt?
- Als je wel eens bent bemoedigd vanuit de Bijbel, en iets van de liefde van God hebt ervaren, dan mag je een hand opsteken.
We gaan nu uit elkaar in de discussiegroepjes
Opdracht 2
- Geef eens een eerste reactie over de inleiding, het voorbeeld en de uitleg.
- Wat is herkenbaar?
Opdracht 3 – Opschrijven voor jezelf:
Welke afwijzing heb je ervaren in je kinderjaren en jeugd?
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Opdracht 4 – Opschrijven voor jezelf:
Wat had je graag ontvangen in je opvoeding en jeugdjaren, dat nog voelt als een gemis?
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Opdracht 5 – Opschrijven voor jezelf:
Volgens Derek Prince zijn er drie soorten afgewezen mensen te noemen die negatief reageren op afwijzing:
1. Mensen die eraan toegeven.
2. Mensen die zich goed houden, maar die het probleem bedekken.
3. Mensen die hard terugvechten.
Herken je jezelf in één van deze drie reacties? Hoe dan wel?
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Derek schrijft: ‘God biedt ons volledige acceptatie aan, maar het ons realiseren van Zijn liefde wordt vaak geblokkeerd door de verstrekkende gevolgen van afwijzing, beschaamd vertrouwen en verlegenheid.’
Opdracht 6 – Opschrijven voor jezelf:
Wat vind je van deze stelling van Derek Prince?
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Samen delen:
Er is nu een gelegenheid om met anderen in de hele groep te delen wat je hebt opgeschreven bij de opdrachten 3 t/m 6. Het is niet verplicht, en je mag het ook later delen in een klein groepje of met iemand van de leiding.
Zelfbeeld, eigenwaarde en gedrag
Hoe zie jij jezelf? Wat is jouw zelfbeeld? Welke waarde gaat iemand aan zichzelf toekennen als hij zich afgewezen voelt? Iemand met weinig eigenwaarde is vaak herkenbaar aan zijn gedrag.
Daarbij kan door afwijzing ook het zelfvertrouwen zijn gekelderd. Het heeft allemaal met elkaar te maken. Daarom geven we er in deze herstelcursus uitgebreid aandacht aan.
In het eerder aangehaalde boekje ‘Wie ben je’ zegt David: ‘Ik durfde niet op te komen voor mezelf omdat ik bang was om afgewezen of gepest te worden. Dat was namelijk al zo vaak gebeurd. Ik was meer gericht op de ander, in de hoop dat de ander mij zou accepteren en ik er bij zou horen. Dat maakte dat ik mezelf heb verloren. Ik kon niet mezelf zijn.’
Heb je jezelf wel eens afgevraagd toen je boos was en negatief bleef reageren: ‘Waarom gedraag ik me zo?’ Boosheid zegt namelijk iets over jezelf, je zelfbeeld, je emoties en je karakter. Voor herstel moet je het durven uitspreken, en er geen muur omheen bouwen. Als je boosheid en angst niet durft te benoemen en te bespreken, ontstaan en benauwende muren in je leven.
Vanuit het genoemde boekje wordt op blz. 47 een hint gegeven om therapeutisch om te gaan met boosheid. Je kunt het ook gebruiken voor angst, afgunst, twijfel en andere zaken die door afwijzing kunnen zijn gaan voortwoekeren in je leven. Bij vergeving moet je ook denken aan het kunnen vergeven van jezelf.
Zie het als een opdracht, om er vrij van te komen.
Opdracht 7
Kies maar uit wat bij je past en vul het verder aan:
Ik voel me boos, omdat ik denk dat ik machteloos ben
Ik voel me boos, omdat ik denk dat ik niet gewaardeerd word
Ik voel me boos, omdat ik denk dat ik niet gehoord word
Ik voel me boos, omdat ik denk dat mij onrecht is aangedaan
Ik voel me boos, omdat niemand me begrijpt
a. Ik voel me boos, omdat …
Doe hetzelfde met angst, afwijzing, afgunst en twijfel, depressiviteit, vergeving:
b. Ik voel me angstig, omdat …
c. Ik voel me afgewezen, omdat …
d. Ik ben afgunstig of jaloers, omdat …
e. Ik twijfel, omdat …
f. Ik ben depressief, omdat …
g. Ik kan niet vergeven, omdat …
Opdracht 8
Het is ook belangrijk dat je kunt benoemen waar je min of meer al van bent bevrijd. Je kunt ook aangeven dat het al de goede kant uitgaat op de weg naar herstel. Zijn er al bepaalde muren van pijn en zorg in je leven afgebroken? Hoe is dit gebeurd? Wil je er iets van delen in de groep? Het kan bemoedigend en goed zijn voor anderen, om te zien hoe je op de weg van herstel kunt komen.
Geef maar aan wat hoe het bij je is gegaan:
a. Ik voel me niet meer zo boos, omdat ik …
b. Ik voel me niet meer zo angstig, omdat …
c. Ik voel me niet meer zo afgewezen, omdat …
d. Ik ben niet meer zo afgunstig of jaloers, omdat …
e. Ik twijfel niet meer zo, omdat …
f. Ik ben niet meer zo depressief, omdat …
g. Ik kan nu wel vergeven, omdat …
Afwijzing opent gevaarlijke deuren
Volgens Derek Prince opent afwijzing de deur voor verschillende andere negatieve, verwoestende krachten, om iemands leven binnen te komen.
Door afwijzing ontstaan
persoonlijke problemen en verslavingen
We kunnen daarmee deuren openen voor geesten van angst, jaloezie en haat. Als je in de steek bent gelaten, kun je worden gekweld door gevoelens van geleden onrecht, verraad en schaamte. Je kunt dan bang zijn om andere mensen te ontmoeten, of om hen recht in de ogen te kijken. Hierdoor ga je jezelf afschermen voor anderen. Je kunt dan door zelfmisleiding steeds meer denkbeeldige vijanden gaan zien, terwijl dit niet zo hoeft te zijn. Je verliest dan het zicht op de werkelijkheid. Je schiet dan in de verdediging, als kanon ‘De leugenaar’ op de Boulevard in Vlissingen.
Een meisje schreef me eens: ‘Ik ben zo vol van machteloze woede en verdriet, alles is gebroken in me, iedereen keert zich tegen me. Ik kan zo niet schrijven. Als ik dan door iedereen gehaat word, vind ik het niet waard meer om te leven. Je denkt natuurlijk: is ze weer eens bezig met zelfmedelijden! Nou, je denkt maar. Niemand snapt me.’
Muren van boosheid en angst
Er zijn ook gepantserde mensen, die door hun wantrouwen de controle niet uit handen durven te geven naar God toe. Het kwaad kan zich tegen jezelf gaan keren. Je kunt dan een muur gaan optrekken om je heen, om jezelf te beschermen.
Het kan dan juist een verstikkende ruimte voor je gaan worden! Hoe je eruit kunt ontsnappen, kun je verderop zien in het volgende plaatje.
Opdracht 9
Denk na over de twee afbeeldingen op de opgebouwde muren. Je kunt bij het eerste plaatje opschrijven waarmee jij voorheen een muur om je heen hebt opgetrokken. (Er is ruimte genoeg rondom de afbeelding.)
Je kunt de stenen benoemen (bijvoorbeeld: afwijzing, boosheid, afgunst, angst, niet kunnen vergeven, trots, geleden onrecht, verraad, geschonden vertrouwen, schaamte, verlegenheid, weinig eigenwaarde, enz.).
Je kunt bij de afbeelding hieronder opschrijven (op het poortje of rondom het plaatje) hoe je een opening hebt kunnen maken, of hoe je mogelijkheden hebt gevonden om eruit te kunnen komen voor jezelf en in het contact met anderen (bijvoorbeeld: vertrouwen, liefde, geloof, hoop, vergeving, nederigheid, waarheid, eerlijkheid, bekering, fouten toegeven en belijden, wijsheid, iets rechtzetten, acceptatie, je veilig weten, enz.).
Opdracht 10
Praat samen na over wat je hebt ingevuld: hoe het bij je was, en wat je er aan hebt gedaan om de vervelende situaties te verbeteren en op te lossen.
Opdracht 11 – Samen lezen Psalm 27:7-10
a) Wat valt je op bij deze woorden van David tot God?
b) Waaruit blijkt zijn geloofstaal?
c) Hoe kun je God zoeken en vinden?
d) Wat denk je van vers 10: ‘Maar de HEERE zal mij aannemen’?
Opdracht 12 – Samen lezen Psalm 27:1:
‘De HEERE is mijn licht en mijn heil, voor wie zou ik vrezen? De HEERE is mijn levenskracht, voor wie zou ik angst hebben?’
a) Waarom is deze tekst zo belangrijk voor ons?
b) Hoe kun je dit voor jezelf geloven?
Onderling gebed
Afsluiten samenkomst
Laat het lied ‘Herstel mijn eerste liefde’ van Marcel en Lydia Zimmer je aansporen tot geestelijk herstel. Het is een belijdenis en een gebed. Wil je het overnemen?
YouTube-video Herstel mijn eerste liefde
Vader in de hemel,
Die zoveel om mij geeft,
dat U in Uw genade
Uw Zoon gegeven heeft.
Dank U voor Uw liefde,
Uw eindeloze trouw,
dat ondanks al mijn falen,
U zegt: ‘Ik hou van jou’.
Refrein:
Herstel mijn eerste liefde,
die ik ooit had voor U,
want ik wil van U houden,
nog zoveel meer dan nu.
Mijn hart moet weer gaan branden,
zoals het heeft gedaan,
vol vuur en vol van hartstocht,
die nooit meer weg zal gaan.
De drukte van het leven
trok mij met zich mee.
De liefde die vervaagde,
de passie die verdween.
Ik was U niet vergeten,
maar nam de tijd niet meer,
om in Uw Woord te lezen,
bij U te zijn, o Heer.
Vader in de hemel,
met eerbied vraag ik nu,
of U mij wilt vergeven.
Ik kan niet zonder U.
Dank U voor Uw liefde,
Uw eindeloze trouw.
En Vader, Ik wil zeggen,
dat ik zoveel van U hou.
Huiswerk als voorbereiding op de volgende samenkomst:
– Lees voor jezelf maar eens Exodus 15:22-27, Ruth 1:19-21, Psalm 73:21-28 en Hebreeën 12:11-15. De volgende sessie gaat het over Mara en bittere teleurstellingen, maar ook over de oplossingen.
Wat herken je van de genoemde bitterheid in je leven en denken? Wat denk je over de aangereikte oplossingen in de tekstgedeelten? Schrijf het maar voor jezelf op, om te kunnen bespreken bij sessie 6
Mogelijkheid tot nazorg
Opdrachtenblad voor antwoorden, notities en eigen vragen
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Notities en eigen vragen:
Sessie 6
Herstel van beschadigde emoties
Zonden belijden en loslaten
Herstel van onze eerste liefde en bevrijding van verkeerde patronen in onze gedachten kunnen nodig zijn. Als je bevrijding nodig hebt van een belasting of zondige verslaving, blijf dan niet moedeloos bij de pakken neerzitten. Erken en beken het eerlijk. Vraag om hulp en gebed. Door Jezus Christus is er bevrijding en genezing mogelijk. Aan Zijn voeten ontvangen wij het onderwijs dat wij nodig hebben. In de liefdevolle armen van de goede Herder worden we hersteld van onze beschadigingen.
Teun Stortenbeker is medeoprichter en ex-directeur van Stichting De Hoop. Hij schrijft ons in zijn leerzame boek ‘Als Jozef je zoon is…’ over bevrijding uit familiepatronen, toen en nu: ‘Bijna iedere gast die bij De Hoop verblijft vertegenwoordigt een complexe familiegeschiedenis, inclusief intriges, overspel, bedrog, afwijzing, verwennerij, ruzies, familievetes, ziekte en dood.’
Verderop in het boek vertelt hij ons: ‘Ik ken heel wat mensen die verkeerde geheimen met zich meedroegen. Langzaam vernietigde het hun leven, want een belastend geheim is als een kwaadaardig gezwel. Mensen die een geheim met zich meedragen, worden nooit gelukkig.’
Vergeving en genezing
Voor herstel is vergeving nodig, zoals Lydia & Marcel Zimmer zingen:
Teun Stortenbeker leert ons: ‘Belijden, vergeving ontvangen en anderen vergeving schenken zijn net zo belangrijk als ademhalen, eten en drinken. Een mens wordt pas mens als de geestelijke versperringen zijn opgeruimd, die een vrije doorgang op de levensweg belemmeren.’
Opdracht 1
Voorbereiden als ‘rode draad’ voor een opdracht bij het einde van de samenkomst!
Denk alvast na over het volgende lied: ‘Als er vergeving is, kan er genezing zijn.’
We willen er straks in de kleine groepjes verder op doorgaan. Zorg dat er genoeg plakpapiertjes zijn en pennen, waarop de namen kunnen worden geschreven van hen die iemand wil vergeven. Het invullen van de namen kan het beste gebeuren aan het einde van de discussiegesprekken, na onderling gebed.
Daarna kunnen de papiertjes naar het kruis worden gebracht, om ze eraan te plakken. (Er kunnen ook sterretjes worden opgeschreven in plaats van de letters van de naam, zodat niemand anders het kan zien.) Na de samenkomst worden de papiertjes weggedaan, zodat er niemand meer op kan kijken.
Hieronder volgt de liedtekst:
Hoe kan ik verder leven, hoe moet ik verder gaan.
Kan ik ooit vergeven, wat mij is aangedaan.
De woorden in mijn ziel, de haat en bitterheid,
lijken niet te helen niet door woorden, niet door tijd.
Refrein:
Maar als er vergeving is, kan er genezing zijn,
van de pijn en het verdriet diep van binnen.
Als er vergeving is, kan er genezing zijn,
en de weg van herstel kan beginnen.
O God, ik heb U nodig, Ik kan het zelf niet.
Ik lijk haast te verstikken, in angst en in verdriet.
Hoe kan ik ooit vergeven, zoals U mij vergeeft,
dwars door alles heen wat mij beschadigd heeft.
Geef mij de kracht van Uw liefde om verder te gaan,
ook al zal er een litteken blijven bestaan.
Want is Uw liefde niet sterker dan de dood,
en Uw vergeving niet dieper dan mijn nood?
Want waar Uw vergeving is, zal genezing zijn,
van de pijn en het verdriet diep van binnen,
waar Uw vergeving is zal genezing zijn
en de weg van herstel kan beginnen.
Depressiviteit
In het lied hierboven horen we depressieve klanken. Er is innerlijke pijn door geleden onrecht. Er is beschadiging, angst en verdriet. Er is sprake van depressiviteit. We willen daarom eerst ingaan op deze diepe innerlijke pijn, waarvoor geestelijk herstel nodig is. In de gespreksgroepjes kunnen we het samen met het lied bespreken.
De bekende raadgever dr. Tim LaHaye verklaart ons: ‘De fout van iemand die al te ontvankelijk is voor depressie ligt hierin, dat zijn denkpatroon teveel op zichzelf is gericht. Alles in het leven wordt kritisch bekeken van het eigen ik uit.’
Symptomen
Herken je jezelf in de volgende symptomen van depressiviteit: Droefgeestigheid, lusteloosheid, machteloosheid en hopeloosheid, angst en zorg, schuldgevoelens, boosheid, zelfbeklag, allerlei lichamelijke klachten. De last van het leven en de aanhoudende druk kunnen je dan te zwaar worden om te (ver)dragen.
Oorzaken en gevolgen
De oorzaken kunnen zijn: teleurstelling, afwijzing, gebrek aan zelfrespect en ontevredenheid over jezelf, het niets kunnen doen tegen een ondraaglijke situatie (waarbij je het gevoel hebt, in de val te zitten), ziekte en biologische storingen.
Het kan uitlopen in toorn en zelfbeklag. Kwaadheid en wrok veroorzaken veel spanning. Wrok is een bitter gevoel wegens geleden onrecht, waarbij je wraak wilt nemen. Wrok kan een knagende worm in je binnenste worden. Zoals LaHaye aangeeft, zit er dan ook een fout in het denkpatroon.
In Efeze 4:23 staat dat je vernieuwd moet worden in de geest van je denken. Verderop in vers 26 worden we vermaand: ‘Laat de zon niet ondergaan over uw boosheid, en geef de duivel geen plaats.’
Een depressief persoon heeft meestal ook zelfmedelijden. Wanneer er door droevige omstandigheden toorn en zelfbeklag ontstaan, ligt de weg naar depressie open.
Tim LaHaye geeft ons de volgende formule door:
‘Beledigd of gekwetst te zijn + toorn x zelfbeklag = depressie’.
Het is duidelijk dat bij een (langdurige) depressie geestelijke hulpverlening nodig is. Deze cursus Geestelijk herstel kan helpen om de oorzaken te ontdekken, verkeerde denkpatronen te doorbreken en te komen op de weg naar herstel.
Depressiviteit bij Jakob
Van het leven van Jakob, de vader van Jozef, kunnen we veel leren. Je ziet een langdurige geestelijke belasting in het leven van Jakob. Hij was teleurgesteld en diep bedroefd omdat zijn zoon Jozef er niet meer was. Hij bleef maar rouwbedrijven.
Bij Jakob is er pas in de avond van zijn leven (op 130-jarige leeftijd) een oplossing gekomen, toen na jaren van depressie Jozef weer aan zijn leven werd toegevoegd. Toen Jozef op 17-jarige leeftijd is weggevoerd naar Egypte, moet Jakob ongeveer 108 jaar oud zijn geweest. Er was bij hem duidelijk sprake van een depressie, die zo’n 22 jaar heeft geduurd.
Daarna werd hij getroost door de ontmoeting met Jozef, die dan al ca. 40 jaar moet zijn geweest. Waarom was Jakob vatbaar voor zo’n langdurige depressie?
Opdracht 2
Luister naar het volgende lied van Marcel en Lydia Zimmer. Wat herken je ervan in je eigen leven?
We gaan nu uit elkaar in de kleinere discussiegroepjes
Opdracht 3
a. Wat denk je van het lied: ‘Als er vergeving is, kan er genezing zijn’?
b. Bij welke zinnen van het lied kun je zien dat er sprake is van depressiviteit?
c. Waarom is het voor herstel nodig dat we zonden belijden en loslaten?
d. Hoe kunnen we ook worden verlost van de innerlijke pijn van geleden onrecht?
Opdracht 4
a. Praat samen over de symptomen, oorzaken en gevolgen van depressie.
b. Wat herken je ervan in je eigen leven?
c. Wat denk je van de formule van Tim LaHaye: ‘Beledigd of gekwetst te zijn + toorn x zelfbeklag = depressie’?
d. Hoe kun je voorkomen dat deze formule niet uitkomt?
e. Kun je ook vertellen wat jou heeft geholpen op de weg naar herstel?
f. Ken je de geschiedenis van aartsvader Jakob? Kun je mogelijke oorzaken noemen van zijn langdurige depressie? Welke uiterlijk omstandigheden en innerlijke factoren zullen hierbij een rol hebben gespeeld?
g. Zijn zoon Jozef heeft ook vele jaren in moeilijke omstandigheden verkeerd (tot in de gevangenis). Hoe heeft Jozef dit kunnen verdragen?
h. Welke rol heeft het geloof in God bij deze beide personen gespeeld?
i. Wat kunnen wij daar van leren?
Ben je een spiegelmens of een venstermens?
Wat leren we van Jakob?
Jakob was naar zijn aard en in zijn karakter eigenlijk een spiegelmens. Hij keek steeds maar weer naar zichzelf, naar zijn belangen, perspectieven en gevoelens. Hij was weliswaar een gelovig man, maar zijn denkpatronen, karakter en gevoelens stonden zijn geloofsgroei en geluk in de weg. Hij wilde de controle steeds weer zelf in handen te houden en zijn toekomst veilig stellen. Dan kom je moeilijk tot geloofsovergave en een stil vertrouwen dat God er naar Zijn beloften in zal voorzien.
Toen Jakob tot overgave kwam en God gehoorzaamde, kwam deze zegen van God over hem. We lezen in Genesis 35 dat hij zich bij Bethel ontdeed van de vreemde goden en onreine, zondige dingen in zijn huisgezin. Toen beschermde God hem tegen de heidense stammen in de omgeving.
In zijn boek over Jakob en Jozef schrijft Teun Stortenbeker erover: ‘Jakob hoefde niet meer zelf te strijden, God streed voor hem. Hij leert ons verder: ‘Als wij bereid zijn alle dingen waar wij aan vast houden, tot en met onze verslavingen, op te geven, dan kan God ons een totaal ander leven schenken, een leven in vrijheid en in de volle overtuiging dat Hij alles in handen heeft. Dat is heel wat anders dan een vrijgevochten leven waarin je doet wat jij prettig vindt. Nee, de vrijheid van God is een innerlijke bevrijding die je verlost van dwangmatig gedrag en zelfhandhaving.’
Hij gaat verder: ‘Jakob werd verlost van de slavernij, waarin hij door zijn opvoeding en door zijn persoonlijke keuzes terecht was gekomen, en die hem negentig jaar had geknecht. Bij de Jabbok was de vloek die op zijn naam rustte, gebroken. Jakob werd Israël en besloot God de eer te geven.’
Opdracht 5
a. Wat leer je van Jakob als ‘spiegelmens’?
b. Hoe kon hij worden verlost van zijn problemen?
c. Wat staat jouw geestelijke vrijheid in de weg?
d. Denk samen na over de tekst en de uitleg van Teun.
Wat leren we van Jozef?
Jozef was naar zijn aard en karakter meer een venstermens. Hij keek steeds weer naar buiten om te zien hoe hij anderen kon helpen.
Je ziet het bij Jozef in zijn levensgeschiedenis. Hij werd afgewezen, door zijn broers in een put gegooid en verkocht als slaaf naar Egypte. Daar werd hij door de vrouw van Potifar vals beschuldigd. Hij verbleef jarenlang onschuldig in de gevangenis. Dertien jaar nadat hij in de put was gegooid, kwam hij voor de farao… en hij was geen verbitterd mens!
Opdracht 6
a. Wat leer je van Jozef als ‘venstermens’?
b. Hoe kon hij zo zijn onder de moeilijke omstandigheden in zijn leven?
Wat een verschil tussen Jozef en Jakob! Wat was het geheim bij Jozef? Zie wat het geloof uitwerkt. Het vertrouwen in God kan ons sterk, geduldig, vriendelijk en zacht maken. Wij kunnen dan als een venstermens veel voor anderen gaan betekenen. Je kunt ook als spiegelmens veranderen, en steeds meer een venstermens worden.
Door bewogen te zijn over anderen kunnen we ons egoïsme verliezen. Onze eigen zorgen komen dan in een beter perspectief. Innerlijke pijn, problemen en lijden gaan dan over in medelijden. De pijn vloeit naar buiten en wordt tot heling van anderen. Hierin word je een navolger van Jezus. Door Zijn striemen is er voor ons genezing. Door Zijn lijden is er voor ons bevrijding.
Teun geef aan (op blz. 99) dat het een zegen en troost is dat de geschiedenis van Jakob de geschiedenis van Jozef wordt. De naam Jozef betekent ‘de Heere heeft toegevoegd’. God kan aan ons leven toevoegen, wat ons heeft ontbroken. Als Jezus aan ons leven wordt toegevoegd, komt (uiteindelijk) alles weer goed. Hij heeft de zonden van de gelovigen weggedragen aan het kruis. Door Zijn striemen is er voor ons genezing (zie verder Jes. 53).
Hij herstelt wat ons heeft beschadigd als gevolg van verkeerde keuzes en fouten, die door ons en anderen zijn gemaakt. Hij herstel de eer, door ons in Zijn Koninkrijk op te nemen. Hij zorgt voor ons (zoals wij dan zien bij Jozef en het gezin van Jakob in Egypte). Door Jezus gaan we God eren, en willen we ons door Hem laten leiden.
Opdracht 7
a. Hoe kun je van een spiegelmens steeds meer een venstermens worden?
b. Waarom is het goed voor ons eigen herstel als we anderen gaan helpen?
c. Hoe kunnen we hierin Jezus navolgen?
d. Waardoor kan een ongelukkig en verkeerd leven toch nog een gelukkig leven worden?
Hoe kunnen beschadigde emoties worden hersteld?
Samen lezen Exodus 15:22-27
(Je kunt ook kijken naar Ruth 1:19-21, Psalm 73:21-28 en Hebreeën 12:11-15.)
In Ex.15:23-25 lezen we dat de Israëlieten het bittere water van Mara niet konden drinken. Vanuit de grondtekst kan ‘Mara’ ook worden vertaald met ‘water van teleurstelling’. Wat zijn jouw bittere teleurstellingen? Wij hebben allemaal wel onze pijnlijke herinneringen aan teleurstellende ervaringen. Het kunnen ook trauma´s zijn, met diepere pijnplekken, die nog een verdere weg van herstel nodig hebben.
Sta je nog aan de rand van bitter water?
Wat kun je daar ontvangen?
Opdracht 8
a. Wat wil je delen van de huiswerkopdracht van de vorige keer over Mara, de bittere teleurstellingen, maar ook over de oplossingen.
b. Wat herken je van de genoemde bitterheid in je leven en denken?
c. Wat denk je over de aangereikte oplossingen in de tekstgedeelten?
Opdracht 9
Samen nadenken en voor jezelf bidden:
Bedenk allemaal in het groepje wat jouw diepere teleurstellingen en terugkerende pijnlijke herinneringen zijn. Leg dat in een stil gebed bij de God neer.
Vertel in dit stille gebedsmoment ook aan de Heere wat anderen je hierin hebben aangedaan.
Belijd daarna wat je jezelf hebt aangedaan.
Opdracht 10
Wie wil er iets delen van wat er biddend bij God is neergelegd? Dit is een vrijblijvende opdracht. Je hoeft het niet te delen, maar het mag wel.
Opdracht 11
Hoe heb je het stille gebedsmoment ervaren?
Herstel door de Heelmeester
Op aanwijzing van de HEERE door Mozes een stuk hout in het bittere water van Mara geworpen. Het kan symbolisch goed zien op het hout van het kruis van het Nieuwe Testament. Het past ook goed bij het helend handelen van God door Jezus Christus. We lezen namelijk na deze gebeurtenis te Mara in Ex.15:26: ‘Want Ik ben de HEERE, uw Heelmeester!’
Opdracht 12 – Voor en met elkaar bidden:
Breng elkaar nu biddend aan de voet van het kruis. Ga met de overdachte problemen, teleurstellingen en pijnlijke herinneringen tot Jezus!
Wie mee wil bidden in dit kringgebed, krijgt nu de gelegenheid om dit voor jezelf en anderen te doen.
Angst en boosheid
In de afbeeldingen die volgen zie je wat angst en boosheid kunnen uitwerken in je leven. Het kunnen ook andere negatieve gevoelens zijn die iemand blijft koesteren. Hierdoor kun je zelfs een occulte belasting of gebondenheid oplopen. Je geeft de geesten van angst of boosheid dan een ingang in je leven.
Kwade geesten infiltreren via je gedachten op zwakke of zieke plekken in je geestelijk leven. Het zijn geesten die communiceren met onze geest. Je ziet op de afbeeldingen dat er insecten zijn binnengedrongen via een zwakke of beschadigde plek in de appel (een voorbeeld van het hart).
De insecten leggen vervolgens de eitjes in de appel. Je kunt dit vergelijken met zaden van angst of boosheid, die wij op zwakke momenten hebben toegelaten in ons hart. Deze negatieve knagende gedachten kun je gaan voeden, zodat ze zich steeds meer gaan uitbreiden in je denken en gevoelens.
Voed geen zaden van angst en boosheid in je hart
Laat je niet opvreten door angst of boosheid
Kom biddend tot de Heelmeester!
Kom daarom ook met alles wat je nog pijn doet, vermoeid en belast, biddend tot de Heelmeester!
Kom met alles wat je pijn doet tot de Heelmeester!
Symbolisch gezien moet het helende hout van het kruis worden geplaatst op jouw pijnplek. Andersom gezien moeten je gevoelens van afwijzing, pijn en ellende aan de voet van het kruis worden neergelegd!
Laat je emotionele beschadigingen, bitterheid, boosheid, angst, teleurstellingen, slepende problemen, schuldgevoelens, en wat je dan ook belast, terechtkomen bij het kruis. Je kunt herstel en volledige innerlijke genezing ontvangen door het volbrachte werk van Jezus Christus aan het kruis van Golgotha.
Er is innerlijke genezing mogelijk
door het volbrachte werk van Jezus Christus
Door het offer van Jezus aan het kruis is er vergeving, herstel en heling op aarde gekomen. Op de afbeeldingen hieronder zie je hoe heerlijk we kunnen worden hersteld door het volbrachte werk van Jezus Christus aan het kruis!
Je ziet het hierboven geïllustreerd in het eerder afgebeelde voorbeeld van de appels. Je ziet daarin dat het kruis wordt geplaatst in de specifieke pijnplek. In dit geval in het probleem van de persoonlijke angst en de innerlijke boosheid.
Leg je angst en boosheid neer aan de voet van het kruis, waaraan Jezus de pijn, zonde en ellende heeft weggedragen
Opdracht 13
a. Praat samen over de voorbeelden van de appels en de knagende gedachten van angst en boosheid. Is het herkenbaar?
b. Waarin komt het voorbeeld van de appels overeen met de geschiedenis van Mara in Exodus 15:22-27
c. Hoe kun je worden hersteld van deze emotionele en geestelijke beschadigingen?
d. Kun je iets delen over herstel dat je zelf hebt meegemaakt?
Hoe kwam het herstel bij Jakob?
Lezen over Jakob bij de Jabbok: Genesis 32:22-31
Verliezen om te winnen
Hoe kun je nu iets winnen door eerst iets te verliezen? Je kunt geestelijke gezondheid winnen door verlost te worden van een oude kwaal. Om een nieuw leven te kunnen leiden, moet je natuurlijk de zondige streken van je oude leven loslaten. Dat gaat dus ook over je oude denkpatronen en gewoonten. Als je een nieuwe identiteit van een overwinnaar wilt ontvangen, moet de oude ballon van je eigenwaarde en eigen ambities leeglopen. De opgeblazen lucht moet eruit.
Jakob verloor de oude eigenwaarde waar hij zich mee op de been hield bij het riviertje de Jabbok. Hij ging daar met zichzelf onderuit. Het woordje Jabbok betekent “leegmaken’. Dat is opmerkelijk, en het past bij de situatie en het proces dat daar heeft plaatsgevonden, met en in Jakob. De zondige oude Jakob moest daar vastlopen bij de Jabbok, en er worden leeggespoeld. Het bedrog moest eruit. De ware Jakob moest uit de mouw komen. Hij moest zijn eigen identiteit bekendmaken. Hij moet eerst worden losgemaakt van al zijn bedrieglijke trucjes.
Dit geestelijk reinigingsproces is nodig en nuttig voor ons allemaal! Dit zal herhaaldelijk kunnen en moeten plaatsvinden. Iedere keer als er weer te veel vuil in ons zit, moeten we geestelijk worden gespoeld.
Leegmaken, loslaten en jezelf uitleveren aan God
Jakob voerde een wanhopige strijd bij de Jabbok. Waarom hield hij het zolang vol? Hij moest zijn zondige leven leegmaken en zichzelf uitleveren aan God. Weet je wat dit is? Hij moest God als God erkennen, en ophouden om steeds weer zelf te vechten. Zie hoe de bekende schilder Rembrandt van Rijn de gebeurtenis heeft geschilderd:
Volgens Stortenbeker is leegmaken en loslaten één van de moeilijkste dingen voor een mens. Hij stelt verder: ‘Het volgen van Jezus is zelfs onmogelijk voor een doe-het-zelver. Zo iemand heeft enorm veel moeite om de leiding van zijn leven in Gods handen over te geven.’ Toch is er nog hoop voor zulke hopeloze vechters. De directeur van De Hoop heeft ontdekt: ‘Gelukkig worden de meeste mensen die zich krampachtig vasthouden aan hun eigenwaarde, op den duur te moe om door te vechten. Dat is het heilige moment waarop ze God kunnen ontmoeten.’
Overwinnaar worden met God
Nadat de sterke Man het heupgewricht van Jakob had ontwricht, zei Hij: ‘Laat mij gaan, want de dageraad is aangebroken.’ Jakob reageerde: ‘Ik zal U niet laten gaan, tenzij U mij zegent’ (vers 26).
Jakob had de kracht van God gevoeld. Hij heeft in deze worsteling met God beseft, dat hij Hem echt nodig had. De Heere was hem te sterk geworden, en had hem innerlijk en uiterlijk overwonnen. Jakob gaf zich gewonnen. Hij was overmeesterd en erkende God als zijn Meester, Die nu alles voor het zeggen had in zijn leven.
De oude Jakob geeft nu eerlijk zijn naam op (in vers 27), daarmee brengt hij zijn ware identiteit aan het licht voor God: hij is de bedrieger, de zondaar… En dan komt het wonderlijke! We lezen in vers 28: ‘Toen zei Hij: ‘Uw naam zal voortaan niet Jakob luiden, maar Israël, want u hebt met God en mensen gestreden, en hebt overwonnen.’
Israël betekent ‘God strijdt’. Mijn Engelse Bijbel geeft de betekenis: ‘Prince with God’. Ik denk dat het betekent: ‘Strijder met God’ (wat ook bij de Herziene Statenvertaling wordt aangegeven).
De Studiebijbel verklaart: ‘God zegt dat Jakob gewonnen heeft, maar geeft hem een naam die betekent dat God wint. Zo kan Jakob verdergaan, als iemand die wint, omdat God met hem is en hem laat winnen. ‘God strijdt’ en ‘u overwon’ houden een belofte in… De naamsverandering houdt ook in een verandering in positie of karakter. Het is merkwaardig dat de oude naam blijft functioneren…’Samen met God mag Jakob overwinnaar zijn. Zo mag hij het ‘overwinningsleven’ in het geloof leven.
Opdracht 14
a. Praat na over de geestelijke problemen bij Jakob en zijn herstel bij de Jabbok.
b. Hoe kun je van ‘een oude Jakob’ overwinnaar met God worden?
c. Wat betekent het voor je eigenwaarde en identiteit? Hoe kun je jezelf gaan zien als een strijder met God, en een Overwinnaar met Jezus Christus?
d. Hoe kan er daardoor een verandering in jouw positie en karakter komen?
Onderling gebed
Eindopdracht (zie bij opdracht 1):
– Namen invullen op plakpapiertjes van hen die je wilt vergeven (als je ertoe in staat bent).
– Het kan ook je eigen naam zijn!
– Daarna kun je het papiertje aan het kruis plakken. (Je mag ook sterretjes invullen, met de naam in je gedachten.)
Afsluiten samenkomst
Afsluiten met het volgende lied, om mee te zingen, en om je toewijding aan God te uiten:
Abba, Vader, U alleen,
U behoor ik toe.
U alleen doorgrondt mijn hart,
U behoort het toe.
Laat mijn hart steeds vurig zijn,
U laat nooit alleen.
Abba, Vader, U alleen,
U behoor ik toe.
Abba, Vader, laat mij zijn
slechts van U alleen,
Dat mijn wil voor eeuwig zij
d’ uwe en anders geen.
laat mijn hart nooit koud zijn, Heer.
laat mij nimmer gaan.
Abba, Vader, laat mij zijn
slechts van U alleen.
Huiswerk als voorbereiding op de volgende samenkomst:
– Lees voor jezelf Lukas 4:14-21 en Mattheüs 11:25-30. Schrijf op wat je daarin bemoedigd.
Mogelijkheid tot nazorg
Opdrachtenblad voor antwoorden, notities en eigen vragen
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Notities en eigen vragen:
