Copyright: Jan A. Baaijens, pastorale hulpverlening.

Innerlijke gebrokenheid

Barsten in een ruit belemmeren het vooruitzicht,

dat is ook zo met de barsten in je leven

Deze huilende barsten kunnen worden geheeld door liefde en nieuwe vreugde. Daarvoor hebben we God, Jezus en liefdevolle mensen nodig. Je kunt immers genezen binnen liefdevolle relaties. Geestelijk heb je dan ook een aanraking van de liefde van God nodig. Als je dicht bij God wil komen, moet je steeds weer op Jezus zien.

Herstel door helende relaties

Als de vrucht van de Geest aanwezig is in je leven, zullen liefde en vreugde meehelpen om te herstellen van de innerlijke pijn, trauma’s en emotionele beschadigingen uit het verleden. Voor herstel is het ook belangrijk dat je in een liefdevolle en veilige omgeving bent.

Je kunt genezen binnen liefdevolle relaties

Belemmerende problemen in je leven hebben te maken met derving of gebrek. Ze zijn vaak het gevolg van afwijzing, gebrokenheid, isolatie en vereenzaming. Boze geesten zijn erop uit om relaties te verbreken en overal barsten in te slaan.

Door de innerlijke beschadigingen worden ook vaak verkeerde keuzes gemaakt, ‘om de pijn maar te kunnen verdoven’. Getraumatiseerde mensen hebben uiteindelijk geen verdoving maar heling nodig. Zonder herstel is er geen hoopvolle toekomst.

Uitleg A- trauma’s en B-trauma’s

A-trauma’s zijn het gevolg van onbevredigende emotionele basisbehoeften. Je krijgt een A-trauma door de afwezigheid van noodzakelijk goede geestelijke bouwstenen vanaf de vroegste kinderjaren. Het zijn de ontbrekende en beschadigde bouwstenen bij de basis van de behoeftenpiramide.

A-trauma’s worden ook wel ‘de breuken van de ziel’ genoemd

Het zijn de geestelijke en psychische barsten,

die zich steeds weer verder kunnen uitbreiden

B-trauma’s worden veroorzaakt door slechte, bedreigende ervaringen, die grote invloed hebben op het geheugen. Ze kunnen min of meer in je historisch record een ondermijnende factor zijn voor een gezonde geestelijke groei. Men heeft het hierbij ook wel over ‘breuken in het denken’. Je kunt hierbij denken aan lichamelijke, seksuele, verbale of emotionele mishandeling, die je hebt meegemaakt of gezien. Het kan ook gaan over ‘het verlaten zijn door ouders’ of ‘het langdurig gepest zijn’.

B-trauma’s worden ook wel ‘breuken in het denken’ genoemd

Welke zaken in je historisch record spelen nog een belangrijke rol bij nieuwe omstandigheden en contacten?

Bekende gevolgen van de beide trauma’s zijn: borderline en DIS (dissociatieve identiteits stoornis). Mogelijk zijn er inmiddels 150.000 tot 200.000 borderliners in ons land. Wat gaat er mis in de zorg en opvoeding vanaf de vroege kinderjaren? Waarom is er zoveel gebrek aan geloof, hoop en liefde?

We kunnen dus twee soorten trauma’s onderscheiden:

– A-trauma’s: het afwezig zijn van de goede dingen die we nodig hebben om geestelijk gezond te kunnen opgroeien.

– B-trauma’s: slechte, bedreigende ervaringen, die blijvende angst en/of boosheid veroorzaken.

Als klein kind kun je jezelf daartegen niet verweren. Het komt over je, en kan zelfs een blijvende negatieve impact hebben op de rest van je leven. Deze trauma’s spelen zich meestal af binnen de relationele sfeer, waarbij vooral ook de kinderen het slachtoffer zijn. Een getraumatiseerd, wegvluchtend kind heeft zo spoedig mogelijk bescherming, speciale zorg en liefdevolle, betrouwbare relaties nodig.

Mensen met trauma’s uit de kinderjaren

 vechten zich vaak door het leven

Beschadigde mensen kunnen zich geestelijk gaan pantseren, om te voorkomen dat ze weer worden gekwetst. Eén op de drie getraumatiseerde mensen heeft jeugdtrauma’s opgelopen door lichamelijke of seksuele mishandeling. Het blijkt echter dat er in verhouding meer gekwetste mensen zijn die worstelen met de afwezigheid van zaken die nodig zijn voor geestelijke groei.

Depressie door onvervulde behoeften

Bij langdurig onvervulde geestelijke behoeften komen mensen nogal eens bij artsen, psychiatrische of pastorale hulpverleners terecht. Ze zijn vaak ook behept met een trauma. Een A-trauma ontstaat bij de afwezigheid van noodzakelijk goede dingen, gerekend vanaf de vroege kinderjaren. Je hebt dan dus gemist wat nodig was.

Daarbij kan er dus een B-trauma zijn. Je hebt dan erge, bedreigende dingen meegemaakt of gezien, die je niet hebt kunnen verwerken. Het afgewezen, emotioneel verwaarloosde en bedreigde kind in je kan op latere leeftijd gaan opspelen. Als er dan problemen in je leven komen, kan de stress weer hoog oplopen. Het kan een oorzaak worden dat je bij nieuwe crisis in een depressie terechtkomt. Je ziet hieronder samengevat wat al die ellende in de kinderjaren teweegbrengen:

Dit kan door komen door rouwverwerking van een verlies, door nieuwe afwijzing en vernedering, een echtscheiding, ontslag of een burn-out. Gevoelens van onmacht, verdriet, angst en boosheid worden je dan teveel. Je kunt het alleen niet meer aan. En zo kan er een depressie ontstaan. Hieronder zie je dat het opmerkelijk veel voorkomt:

Waarom zijn er zoveel depressieve Nederlanders?

De 21^e eeuw wordt nu al ‘de eeuw van de bezorgdheid’ genoemd. In een persbericht van het CBS werd meegedeeld dat in 2014 meer dan 1 miljoen Nederlanders last hadden van een depressie. Oftewel: 8 procent van de Nederlanders van twaalf jaar of ouder. In Nederland krijgt bijna 20 procent van de volwassenen (18-64 jaar) ooit in het leven te maken met een depressie.

Inclusief jongeren en ouderen hebben naar schatting bijna 800.000 mensen een stemmingsstoornis. Bijna 135.000 mensen in ons land zijn manisch-depressie en 43% van de Nederlanders heeft ooit in het leven een psychische aandoening gehad.

Veel jonge mensen zijn door hun levensstijl en ongezond vluchtgedrag (escapisme) geestelijk in de problemen geraakt. Van de kinderen met depressieve ouders ontwikkelt 40 procent een depressie voor het 18e jaar.

Bij dit soort gezondheidsproblemen gaat het:

– op het lichamelijke vlak om derving of gemis van fysieke vermogens,

– op psychisch vlak om derving van de persoonlijke identiteit,

– bij geestelijke depressiviteit om derving van het contact met God.

Er is vaak een overlap bij de genoemde gebieden. We kunnen psychosomatische klachten zijn, die zich vooral lichamelijk manifesteren, maar waarbij psychische factoren een belangrijke rol spelen (denk aan: neurotische stoornissen, stress-gebonden stoornissen of psychofysiologische aandoeningen.) Het woord psychosomatisch komt van de Griekse woorden ψυχή (psuchè) dat ‘geest’ betekent en σῶμα (soma) dat ‘lichaam’ betekent.

We zijn psychosomatische wezens,

die afhankelijk zijn van relaties

In veel gevallen zal er dan ook een gebrek zijn aan goede relaties, aan een liefdevol vangnet.

Wat is er misgegaan?

De Bijbel leert ons dat de ellende in de wereld is gekomen door de zondeval. Eva liet zich door de duivel verleiden tot het eten van de verboden vrucht. Ze gaf ook wat van de vrucht aan haar man Adam, die er ook van at (Genesis 3:6). Dat was dus het begin van de zonde en ongehoorzaamheid aan God. Daarna werd de zonde doorgegeven aan het nageslacht. De breuk tussen de mens en God was geslagen. Repeterende breuken volgde. De barsten zijn zijn zich blijven uitbreiden, tot diep in de persoonlijkheid en ziel van de mensen. Door zonden ontstaan wonden.

Ik zal hieronder in de twee PowerPoint afbeeldingen laten zien in een voorbeeldverhaal hoe er door ongehoorzaamheid en ‘eigen baas willen zijn’ schipbreuk kan worden geleden. Je kunt er de geschiedenis van de zondvloed in ontdekken. 

De schepping van God was volmaakt, maar de mens had een eigen vrije wil om te kiezen. Hij koos verkeerd en het ging daarom ook verkeerd. Je ziet hieronder in het verhaal welke fatale keus de stuurman maakte, tegen de instructies van de reder in. Hij zette de automatische beveiliging uit omdat hij zelf wilde sturen.

Veel mensen liggen er ook gebroken bij. Hun levensboot is vastgelopen en gekapseisd. Hoe kunnen ze weer overeind worden geholpen? Hoe kan hun leven weer worden vlotgetrokken?

We gaan door met het zoeken naar een oplossing voor het verval in de psychisch en/of emotioneel beschadigde mens. We komen terecht bij de geestelijke hulpverlening.

Hoe kan het gemis worden opgevuld?

Er kunnen medicijnen worden gebruik om ‘het ontbrekende stofje’ aan te vullen, en ze met antidepressiva (tijdelijk) tot rust te brengen. Er kunnen ook gesprekstherapieën nodig zijn, of pastorale gesprekken. Daarbij is er een vangnet van familie, vrienden of vriendinnen nodig, die bij je willen zijn, om je op termijn weer overeind te kunnen helpen.

Alles bij elkaar moeten er dus helpende middelen, hulpverleners en relaties aan je geestelijk verzwakte en gebroken leven worden toegevoegd. Het gemis moet worden opgevuld.

Er moet dus van buitenaf waarde aan je leven worden toegevoegd. Als de accu leeg raakt, moet deze door iets van buitenaf worden bijgevuld. Dan komt er weer meer energie. Ten diepste is er eigenlijk behoefte aan meer geloof, hoop en liefde. Veel mensen worden depressief door gebrek aan liefde en hoop. Zij kunnen vervallen tot angstige vrees en wanhoop.

Hoe kom je tot rust?

In 1 Joh. 4:18 lezen we: ‘Er is in de liefde geen vrees, maar de volmaakte liefde drijft de vrees uit.’ De leerlingen van Jezus vroegen Hem: ‘Vermeerder ons het geloof’ (Luk. 17:5). Wil je dat ook?

Er is hoop:

Jezus kan ons gebrek, ons gemis en onze leegte

met Zichzelf vervullen 

In de relatie met Hem is er herstel mogelijk. Bij Hem kom je tot rust. Hij nodigt ons in Matth. 11:28: ‘Kom naar Mij toe, allen die vermoeid en belast bent, en Ik zal u rust geven.’

Jezus is de hoogste toegevoegde waarde

Jezus Christus is het Licht der wereld, Die ons leven verlicht. Hij is ook de Heiland (de Redder, Bevrijder en Heler). Door het geloof ontvang je Hem in je hart. Hij wordt dan aan jouw leven toegevoegd.

Jozef is in de Bijbel een type of voorafschaduwing van Jezus. Zijn naam betekent: ‘Jahweh voege toe’, ‘Jahweh geve vermeerdering’. Er wordt ook vertaald: ‘Hij zal toevoegen’ en ‘de toegevoegde’.

In de tijd van de hongersnood werd Jozef (weer) toegevoegd aan het leven van zijn jarenlang depressieve vader Jakob, en aan het leven van zijn broers. Daarna werden ze door hem onderhouden in Egypte, in het land Gosen. Zij mochten daar door zijn toedoen in alle rust en met vreugde leven.

Dit is een prachtig voorbeeld van het leven van een gelovige, waaraan Jezus is toegevoegd. Daardoor is er een open verbinding naar God toe. Je wordt dan geestelijk door hem onderhouden, gevoed en verrijkt. God geeft je dan vermeerdering van geloof, hoop en liefde.

Wat je daarbij kunt ontvangen lezen we in Rom. 15:13, in de zegen die Paulus ons doorgeeft: ‘De God nu van de hoop moge u vervullen met alle blijdschap en vrede in het geloven, opdat u overvloedig bent in de hoop, door de kracht van de Heilige Geest.’

Geloof, hoop en liefde in de relatie met Jezus

hebben we het meest nodig

Ik wil in dit artikel deze toegevoegde waarde inbrengen boven alle bestaande psychiatrische inzichten en modellen voor geestelijke groei en herstel. Daarbij gebruik ik wat al is ontdekt door christelijk opvoeders, psychologen, psychiaters, psychotherapeuten en counselors.

Waarom gaat het mis?

Bij depressies gaat het om derving, gemis of het ontbreken van iets in het menselijk lichaam. Het is een zegen als er middelen zijn om de derving te beperken en te komen tot herstel. Bij derving of gemis op psychisch en geestelijk gebied ligt dit nogal eens anders. Dat is lichamelijk niet zichtbaar. Je ziet het aan de uitwerking, ‘wat het met iemand doet’.

Dan volgt er al snel de diagnose ‘borderline’. Er zijn in Nederland 150.000 tot 200.000 patiënten met een borderline stoornis. Deze stoornis komt meestal in de volle omvang tot uiting bij jonge mensen in de leeftijd tussen 17 en 25 jaar. Zij worden veelal binnen psychiatrie geholpen.

Er is vaak een overlap van problemen op lichamelijk, psychisch en geestelijk gebied. Het kunnen drie belastende onderdelen zijn. Zeker als het over het geestelijk leven hebben, is er hoop in het Evangelie. Geloof, hoop en liefde kunnen de openingen zijn waardoor het licht weer binnenstroomt. Het is al vaak gebeurt dat daardoor het verdere herstel volgde.

God kan het bittere water van teleurstelling

 zoet  en drinkbaar maken

God sprak al vele eeuwen geleden tot Israël (in Ex. 15:26): ‘Ik ben de HEERE, uw Heelmeester.’ Hij had toen al door Mozes het bittere water van teleurstelling bij Mara zoet gemaakt. Vervolgens kwamen ze bij de oase Elim, met 12 waterbronnen en 70 palmbomen. Zo kan God onze Heelmeester zijn, en onze Mara’s zoet maken. Hij kan ons geestelijk brengen bij Zijn waterbronnen, zodat we vanuit Ps. 23:1-3 kunnen zingen na onze depressie:

‘De HEERE is mijn Herder, mij ontbreekt niets.

Hij doet mij neerliggen in grazige weiden,

Hij leidt mij zachtjes naar stille wateren.

Hij verkwikt mijn ziel…’

We hebben God nodig

De Franse filosoof Blaise Pascal (1623-1662) leert ons: ‘Er ligt in het hart van ieder mens een door God gevormd vacuüm, dat door niets of niemand kan worden vervuld dan door God Zelf.’ Deze leegte is door de ongehoorzaamheid van de mens in het Paradijs ontstaan. De oplossing ligt daarom niet in het vluchten van God vandaan, maar in het vluchten naar Hem toe.

Onze leegte heeft Gods liefde nodig!

De liefde van God kan ons hart weer vervullen door Jezus Christus. Jezus kan ons echt helpen en nodigt ons in Joh.8:12: ‘Ik ben het Licht der wereld; wie Mij volgt, zal beslist niet in de duisternis wandelen, maar zal het licht van het leven hebben.’

Bekend is de uitspraak van Augustinus: ‘U heeft ons voor Uzelf gemaakt, o Heer, en ons hart blijft rusteloos, totdat het de rust in U gevonden heeft.’ De bron van de liefde is uit God, Die zich door Jezus Christus aan behoeftige mensen heeft verbonden. Zijn licht verlicht een duister leven. Zijn liefde verwarmt en vervuld een koud en behoeftig hart.

Door verbondenheid aan God

kun je geestelijk groeien en herstellen

 

We hebben troost van de hemelse Vader nodig!

Door de afval van de mens in het Paradijs zijn we geestelijk ontkleed van de warme nabijheid van de hemelse Vader. Helaas is toen de goede relatie met God verbroken. Daardoor ervaren we ook geestelijke duisternis, eenzaamheid, angst en depressie . Je ziet op de volgende afbeeldingen.

De PowerPoint afbeeldingen kun je ook vergroten  door erop aan te klikken. (Met het pijltje linksboven kom je dan weer terug op de tekst van het artikel.) Na de afbeeldingen kun je aanklikken op het lied dat Lydia Zimmer zingt. Laat je erdoor bemoedigen!  

Van nature staan we na de val geestelijk schuldig, naakt en beschaamd voor God, terwijl Adam en Eva zich daarvoor niet schaamden dat zij naakt waren (Gen. 2:25). Daarom is er herstel van de relatie met God nodig. De hemelse Vader neemt daartoe gelukkig het initiatief. We lezen daarover in Genesis 3:9: ‘En de HEERE God riep Adam en zei tegen hem: Waar bent u?’ Adam reageerde ‘Ik hoorde Uw stem in de hof en ik werd bevreesd, want ik ben naakt; daarom verborg ik mij.’

Je ziet ook dat veel mensen in de duisternis verlangen naar licht en troost. Ze roepen vanuit hun eenzaamheid, moedeloosheid en verdriet het uit naar God.

Je hoort de noodkreten overal weerklinken vanuit het tranendal.

Het aardse dal is volop bedekt met donkere wolken. Er is vaak geen doorzicht en inzicht naar ontsnappingsmogelijkheden uit troosteloosheid en depressie.

We hebben in onze ellende ‘geloof, hoop en liefde’ nodig. Het klinkt al door in de tekst op de afbeeldingen. Het verlangen naar God en het roepen tot Hem zijn al uitingen van geloof. Door Jezus is een weg tot het vaderhart van God geopend. 

Kom maar tot Hem als een kind. Leg je hand maar in Zijn uitnodigende vaderhand. 

Het lied waarop je kunt aanklikken heet ‘Geef mij kracht en geef mij moed’. Dat kun je inderdaad ook vinden bij God. Heb je dat al al eens ervaren?

Hieronder volgt dus de link naar het lied:

YouTube-video Geef mij moed en geef mij kracht

(Tekst: Marianne Busser & Ron Schröder. Muziek: Lydia Zimmer)

***

Herstel door het geloof in Jezus

Door het geloof mogen we onze lasten wegleggen bij het kruis. Je leert dan te zien op Jezus, Die ons nodigt en verklaart in Matth. 11:28-30: ‘Kom naar Mij toe, allen die vermoeid en belast bent, en Ik zal u rust geven. Neem Mijn juk op u, en leer van Mij dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en u zult rust vinden voor uw ziel; want Mijn juk is zacht en Mijn last is licht.’ Door het juk (of de leer) van Jezus wordt de last lichter.

Herstel voor geest, ziel en lichaam

In dit artikel zet ik de natuurlijke principes voor groei en herstel, de hersenontwikkelingen en het geestelijk leven naast elkaar. Je merkt daarbij op, dat goede verbindingen onmisbaar zijn voor gezondheid en groei. Dat is blijkbaar in de (her)schepping gelegd.

In Romeinen 11:36 wordt in aanbidding verklaard: ‘Want uit Hem en door Hem en tot Hem zijn alle dingen. Hem zij de heerlijkheid, tot in eeuwigheid. Amen.’ Dit betekent dus ook dat de werking van de hersenen (de hersenchemie), de overlevingssystemen en de onderlinge verbindingen van hersencellen ‘uit Hem, door Hem en tot Hem’ behoren te zijn. Goed ontwikkelde hersenfuncties kunnen dienstbaar zijn in het geloofsleven. ‘Kennis en weten’ zijn belangrijk voor geestelijke groei. We kunnen ook herstellen door het ‘begrijpen en verplaatsen’ van onze geestelijke problemen.

We lezen over de doordringende kracht van het Woord van God in Hebr. 4:12: ‘Want het Woord van God is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard, en het dringt door tot op de scheiding van ziel en geest, van gewrichten en merg, en het oordeelt de overleggingen en gedachten van het hart.’

Ziel en geest zijn alle innerlijk, niet-materiële aspecten van de mens, terwijl het bij ‘gewrichten en merg’ over het lichamelijke of fysieke gaat. Het Woord kan dus de ziel en geest verdelen, maar ook de gedachten en overleggingen van het hart oordelen.

De Studiebijbel verklaart dat ‘het Woord van God in staat is om te oordelen over de ‘enthumeseon’ (gedachten voortkomend uit de wil en begeerte) en over de ‘ennoion’ (gedachten in de zin van overdenking of inzicht), waarmee alle soorten van gedachten worden samengevat’. Het hart moet je zien als het centrum van onze persoonlijkheid.

Hierbij zien we dat het Woord van God kan indringen en ingrijpen tot diep in onze persoonlijkheid. Het kan binnenin ons geestelijk leven en denken onderscheiden, verdelen, maar ook helen. Met het Woord van God kan er dus effectief worden gehandeld en geholpen in de geestelijke hulpverlening.

God wil ons in Zijn Evangelie aan Zichzelf verbinden en hechten,

zodat wij weten dat we van Hem zijn, en voor Hem willen leven

Zo ontvangen wij Zijn vrede in ons hart

Dat vinden we terug in de zegenbede van Paulus in 1 Thess. 5:23: ‘En moge de God van de vrede Zelf u geheel en al heiligen, en mogen uw geheel oprechte geest, de ziel en het lichaam onberispelijk bewaard worden bij de komst van onze Heere Jezus Christus.’Gelukkig is Hij in staat om dit voor ons en in ons te doen, zoals we lezen in vers 24: ‘Hij Die u roept, is getrouw: Hij zal het ook doen.’

In Thess. 5:23 zien we de onderscheiding ‘geest, ziel en lichaam’. Onze geest (pneuma) is dat deel waarmee Gods Geest Zich met ons kan verbinden; dat ziet dus op het God-bewustzijn in ons. Onze ziel (psuche) is ons zelf-bewustzijn.

Geestelijk leven is de verbinding met God

Als ons geestelijk leven is verbonden met God, dan hebben wij een beschermend dak in ons leven, met een geopend venster naar Boven. Je kunt dat ook zien op de afbeelding. Door dat venster komen het licht en de liefde van God door Jezus Christus bij ons binnen. Dit gebeurt door de inspiratie van de Heilige Geest.

Als we tot God komen,

kunnen we ook door Hem worden hersteld. 

Jezus is de Heiland, dat is: de Redder, Bevrijder en Heler. Gelovigen worden bemoedigd in Jes. 53:4: ‘Voorwaar, onze ziekten heeft Hij op Zich genomen, ons leed heeft Hij gedragen.’ En wat denk je van de woorden over Jezus in Jes. 53:5: ‘Door Zijn striemen is er voor ons genezing gekomen.’

***

Geestelijke scheurmakers

Kwade geestelijke machten en duistere gedachten veroorzaken barsten in relaties, breuken in gezinnen en scheuren onder christenen.

Het is het werk van de scheurmaker de duivel, die met zijn demonen wil verdelen en heersen. In het Grieks lezen we voor duivel ‘diabolōi’. De naam diabolos is afgeleid van dia-ballō, dat ‘uit en door elkaar gooien’ betekent. Hij is de tegenstander, leugenaar, lasteraar, aanklager en verleider. Het zit in zijn namen.

Zijn demonen infiltreren het in de gedachten van mensen. Ze zoeken naar geestelijk beschadigde en verzwakte mensen. Je ziet hoe leugens en (zelf)beschuldigingen worden overgenomen in het brein van deze slachtoffers. Deze barsten en scheuren trekken verder tot in het innerlijk van de mens.

De meest ingrijpende beschadigingen ontstaan vaak in de vroege kinderjaren. We zien dat door frustraties in gezinnen veel mooie bloemen al in de knop worden vertrapt.

Hoe kunnen ouders dit doen? Deze emotioneel beschadigde kinderen kunnen niet meer geestelijk gezond opgroeien. Zij zijn verwond door relaties.

Het venster van de hoop

De profeet Daniël had in het bovenvertrek van zijn huis open vensters naar Jeruzalem. We lezen ervan in Dan. 6:11: ‘Op drie tijdstippen per  dag ging hij op zijn knieën, bad hij en dankte hij voor het aangezicht van zijn God, precies zoals hij voordien had gedaan.’ Hij geloofde in God, hoopte op Hem en had Hem hartelijk lief. In het boek Daniël zien we hoe God hem nabij was, wijsheid gaf, bemoedigde, beveiligde en zelfs heeft gered uit de leeuwenkuil.

Zie daarom ook door het venster van de hoop op God. Als Hij Zijn licht en liefde laat schijnen, zal de nacht verdwijnen. Open daarbij ook het venster van het geloof. Laat de frisse lucht in je bedompte kamer binnenkomen. Als je  meer door dit venster van de hoop leert kijken, ben je minder gefixeerd op de gebarsten ruit in je leven. Dat geeft steeds weer opnieuw lucht, hoop, geloof en liefde. Je heft dan je hoofd op uit de gebreken. Je krijgt dan weer uitzicht op een open hemel.

***

Groeien en herstellen door relaties

Het is bij geestelijke groei opmerkelijk dat je opgroeit binnen relaties. In alle levensfasen behoren we geestelijk, emotioneel en rationeel gelijkmatig en evenwichtig te ontwikkelen en op te groeien.

Geestelijke ontwikkeling en groei door relaties:

– Je groeit geestelijk door relaties

– Je wordt beschadigd door relaties

– Je wordt hersteld door relaties

Een moederbord en de opbouw van het vreugdecentrum

Aan het begin van de geestelijke groei staat de relatie van de moeder en haar kind. Vanaf deze basis worden de verdere contacten gelegd, de emoties gestuurd en het psychische leven opgebouwd. Daarbij wordt ook het geestelijk leven ontwikkeld. Je kunt het vergelijken met de opbouw en werking van een computersysteem, zoals je hieronder ziet:

Het kleine kwetsbare kind moet gedurende de eerste twee levensjaren kunnen terugvallen op een moeder die goed kan synchroniseren (afstemmen en binden/hechten).

Synchronisatie is het proces of het resultaat van iets gelijktijdig maken. Het is afgeleid van het Griekse συν (sýn) ‘samen’ en χρόνος (chrónos) ‘tijd’. Er moet een gezonde hersensynchronisatie zijn voor geestelijke groei, zonder psychische verwondingen en ontbrekende verbindingen.

De rechter- en linkerhersenhelft

Daarbij spelen de functies binnen de rechter- en linkerhersenhelft een belangrijke rol. De logica zit aan de linkerkant en het gevoel in de rechterhersenhelft. Deze verschillende hersenfuncties moeten zich op tijd evenwichtig en gezond kunnen ontwikkelen.

Er moet een gezonde hersensynchronisatie (een goede verbinding en afstemming) zijn voor geestelijke groei en herstel

De rechterhersenhelft van de hersenen controleert daarbij de emotionele regulatie. Daar bevinden zich controlecentra (zie verderop in de tekst). Een sterk en goed getraind controlecentrum is in staat om ook bij intense gevoelens gesynchroniseerd te blijven. Als het controlecentrum goed functioneert, heeft de in de rechterhelft gelegen orbitale prefrontale cortex (ROPC) het voor het zeggen over de rest van het brein. 

Bij de functies van de rechterhelft kun je denken aan:

gezichtsherkenning (het visuele), ruimtelijke waarneming, geheugen voor vormen en muziek, de emotionele waarneming, gevoelsmatig, negatieve emotie, reactie of passief zijn, invoelingsvermogen, waarderen, creativiteit, fantasie, beelden zijn belangrijk, voorstellingsvermogen, innerlijk bewustzijn, filosoferen, religie, geloof, het relationele, praktisch bedenken van mogelijkheden, iets in een context plaatsen en verbanden leggen, globaal overzicht hebben, risico’s durven nemen.

Bij de functies van de linker hersenhelft kun je denken aan:

Het rationeel en analytisch zijn, het bezig zijn met tekst, spreken en schrijven, woordherkenning, intellectueel bezig zijn, het onthouden van woorden en getallen, letten op details, objectief, systematisch en doelgericht zijn, realistisch en feitelijk zijn, gericht zijn op veiligheid, strategieën ontwikkelen, proactief zijn, complexe handelingen, positieve emotie.

Verbinden en afstemmen

Door gezonde hechting op jonge leeftijd leert je om op latere leeftijd men beter  om te gaan met stressvolle situaties. Het brein en het zenuwstelsel kunnen zich dan goed ontwikkelen. Bij een gezonde hechting zie je dat een ouder of verzorger de prikkels van een vanaf de geboorte de verzorger goed reguleert. Dat zijn de prikkels honger, dorst en kou, en later emotionele prikkels, zoals frustratie, boosheid, eenzaamheid, angst en opwinding.

Je ziet in de praktijk prachtige voorbeelden van goede verbindingen en hechtingen waardoor mensen geluk en vreugde ervaren. Het is nog mooier als dat gebeurt in relatie met de verbinding met God en de hechting aan Hem door het geloof in Jezus.

 *****

Hersensynchronisatie en geestelijke groei

Geestelijke behoeften, groei naar de volwassenheid  en geestelijk herstel zijn ingegeven principes in de (her)scheppingsorde van God. Je kunt hierin ook kijken naar de werking van de hersenen (de hersenchemie) en de geestelijke groei. De hersenen bestaan uit de hersenstam (die basis lichaamsfuncties regelt) en het limbisch systeem voor de overlevingsinstincten en reflexen.

In de hersenfysiologie gaat het om de onderlinge verbindingen van hersencellen. Deze verbindingen moeten in orde zijn om gezond te kunnen ontwikkelen. Er moet dus een gezonde hersensynchronisatie zijn voor geestelijke groei.

Het LIFE-model

Dr. E. James Wilder geeft ons vanuit het LIFE-model vijf belangrijke fases voor een goede ontwikkeling van de hersenen door, namelijk:

1. Erbij horen

2. Leven geven en ontvangen

3. Herstel van gezondheid (Opnieuw synchroniseren)

4. Rijpen

5. Zuiver blijven in onze identiteit (Jezelf blijven)

Liefde verbindt en hecht 

Dr. Jim Wilder (geb. 1952) uit de USA gaat uitgebreid in op het belang van goed functionerende activiteiten van de ROPC. Hij leert ons dat je geestelijk groeit en herstel door goede bindingen vanaf de vroegste kinderjaren en positieve relaties. Hij wijst hierbij ook op de absolute meerwaarde van het geloof in God en liefde van Jezus Christus in je leven.

Dr. Jim Wilder stelt:

‘Veel getraumatiseerde mensen helen alleen in een gemeenschap, daar waar liefde-verbintenissen zijn.’

Jim was in 2000 als directeur en psycholoog werkzaam in het christelijk counselingcentrum ‘The Shepherd’s House’ in Pasadena, California. Hij gaat uit van ‘The Life Model’, een uniek model voor geestelijke, emotionele en psychische rijping. Hij heeft naast psychologie ook theologie gestudeerd. Tot op 16-jarige leeftijd leefde hij  in Colombia, waar zijn ouders als zendingsechtpaar werkten.

Dr. Wilder leert ons: ‘De ROPC is het enige dat het limbische systeem kan onderdrukken. Het limbische systeem is het sturingssysteem van emoties als angst, geweld, boosheid, eten en seksuele driften.’

Ontwikkeling en groei

Je wordt geboren zonder dit gebied. De groei wordt gestimuleerd door innerlijke bindingen, gevoelens van aanhankelijkheid en het zich hechten aan een ander. Baby’s binden zich aan iemand die ze warmte geven, ze aanraken, voeden, naar ze glimlachen en lieve geluiden geven en liefdevol verzorgen. Het wordt geregistreerd aan de rechterzijde van de hersenen. Het maakt ze blij.

Met de terugkerende vreugde groeit de ROPC, vooral op de leeftijd van drie maanden. De groei van de ROPC kan bij 18 maanden uitgroeien tot 35% van de omvang van de gehele hersenen. De groei van hangt af van de stimulatie van dit onderdeel van het brein.

Als het niet verder wordt gestimuleerd of ontwikkeld vind er vaak afbraak plaats. Veel mensen met ernstige depressies, posttraumatische stress en andere psychiatrische ziektes hebben een onderontwikkelde rechter orbitale prefrontale cortex.

Het controlecentrum in ons

Het brein is het controlecentrum van het zenuwstelsel, dat informatie krijgt van de zintuigen. Het controlecentrum in de hersenen kan worden gestimuleerd en getraind. Als ons controlecentrum sterk is en goed getraind, zijn wij in staat onszelf te blijven ongeacht de intensiteit van allerlei gevoelens. De rechterhersenhelft van de hersenen controleert daarbij de emotionele regulatie.

Rijpen of groeien houdt in, dat de eisen die op ons afkomen ‘gesynchroniseerd’ zijn in onze ontwikkeling. We zijn dan gelijkmatig en evenwichtig opgegroeid. Daardoor kunnen we hoopvol, doelgericht en gecontroleerd blijven als we nieuwe vaardigheden aanleren.

Wanneer ons controlecentrum onontwikkeld en ongeorganiseerd is, verloopt het synchronisatieproces niet goed

en kunnen wij door sterke negatieve emoties

de controle over ons leven kwijtraken 

Een onvolwassen controlecentrum richt de aandacht op verkeerde dingen op de verkeerde tijd, wat niet tot volwassenheid leidt. Problemen worden dan niet opgelost. Men kiest liever voor de vluchtweg van vermijding van problemen. Je leert dan niet te volharden op een goede weg.

Vier niveaus van het controle­centrum:

Van beneden naar boven vindt het leer- en groeiproces in ons leven plaats.

Niveau 1 is ons verbindingscentrum, dat gaat over onze persoonlijke realiteit en de meest basale verbindingen. Het is eigenlijk de verbindingsschakelaar naar een ander persoon, waarbij je aangeeft: ‘Ik heb jou nodig.’

Niveau 2 is ons beoordelingscentrum, waar onze ervaringen worden gelabeld of ze goed, slecht of eng zijn. Het gaat erover wat je van iets of iemand vindt.

Niveau 3 is het belangrijkste synchronisatiegebied van het controlecentrum. Het bevindt zich in de hersenschors en staat dus open voor communicatie over en weer met andere mensen, in het bijzonder met diegenen met wie wij een band hebben opgebouwd.

Niveau 3 is het emotionele brein voor twee mensen, dat ook wel het moedergeheugen wordt genoemd, omdat hier een synchronisatie plaatsvindt met de moeder. Het meer ontwikkelde brein van de moeder heeft zichzelf gekopieerd in haar baby. Het is ‘gedownload’ naar het moedergeheugen van het kind. Het is ook het centrum dat onze levensritmes synchroniseert.

Niveau 4 is mijn bewuste identiteitscentrum, mijn ‘ik-bewustzijn’, mijn identiteit: wie ik ben. Het heeft de naam: Rechter orbitale prefrontale cortex.  Het is geplaatst in de rechter hersenhelft onder de oogkas (orbitaal), aan de voorzijde van de hersenen (prefrontaal), in het schorsgedeelte van de hersenen (cortex). (In de rechterhelft.) Afgekort wordt het genoemd: ROPC.

De hoogste controlepost van het brein

In de ROPC zetelen ons vermogen tot flexibel denken, moreel gedrag, persoonlijke voorkeuren, zelfbewustzijn, het beeld van jezelf: je identiteit. Het ROPC reguleert de emoties, ook in fysische zin. De ROPC in mij is het bovenste niveau van het controlecentrum en stuurt aan wat mijn brein en lichaam doen. Het is de hoogste commandopost van het brein.

Een sterk en goed getraind controlecentrum is in staat om ook bij intense gevoelens gesynchroniseerd te blijven. Als het controlecentrum goed functioneert, heeft de in de rechterhelft gelegen ROPC het voor het zeggen over de rest van het brein.

Onze levensduikboot

Ik wil het verduidelijken met het functioneren van een duikboot. Daar worden ook verbindingen gemaakt en is er ook contact met de buitenwereld via het radar en de digitale en elektronische mogelijkheden. Je hebt daar ook de hardware en de software, het zichtbare en onzichtbare, dat samenwerkt, de duikboot bestuurt, beheerst  en controleert. Dat gebeurt dus ook in onze hersenchemie, in combinatie met ons geestelijke, psychische, emotionele en lichamelijke leven.

Bij deze uitleg betrek ik ook ‘geloof, hoop en liefde’. Vanuit de commandopost van je denken kun je de emoties reguleren en besturen.

In het geloof richt het verstand zich op

de instructies en woorden van God,

die nodig zijn voor een goede, veilige vaart en juiste koers

naar de vastgestelde bestemming. 

Met emoties kan het alle kanten uitgaan. Daarmee kun je van slag raken en uit de koers gaan. Je kunt je niet op de zeehond verlaten, die je op de volgende afbeelding ziet. Dat is de afleiding van het moment. Als je teveel op de zeehond let, doet dit wat met je emoties, maar je kunt er wel mee uit de koers raken.

Zoals het innerlijk van een zeeboot zit de mens vanbinnen bijzonder mooi in elkaar. Het is allemaal prachtig op elkaar ingesteld. We lezen in Psalm 8 hoe wonderlijk, eervol en glorieus God de wereld en de mens heeft gemaakt, al is er veel stukgegaan door de val. In vers 5 wordt de vaderlijke zorg en de genade van God naar ons met verwondering benoemd in de woorden: ‘Wat is dan de sterveling, dat U aan hem denkt, en het mensenkind, dat U naar hem omziet?’

Ik laat hieronder het innerlijk van een oudere duikboot zien. Het zit vernuftig en functioneel in elkaar. Het is gericht op een specifiek doel en een goede vaart.

Ik combineer het met de volgende afbeelding met het moedergeheugen, zoals het moederbord en de basis waaruit alles verder is opgebouwd. Het gaat in het innerlijk over hoe je kunt leven en overleven, en hoe je de juiste bestemming kunt bereiken.

Hoe kun je een goede koers gaan met je levensduikboot, waardoor je de goede bestemming zult bereiken? Je vindt het op de volgende afbeelding en tekst:

Wat kan er op deze levensreis misgaan tijdens een hevige storm? Je ziet het hieronder. Het is dan inderdaad belangrijk dat je dan waakt en bidt, met een helder verstand en een krachtig geloof.

Als het je dan aan wijsheid ontbreekt, vraag er dan om aan God (zie Jakobus 1:5). Het gaat hier over levenswijsheid en inzicht hebben op de rechte weg. In Jak. 1:6-8 wordt ons verder geleerd: ‘Maar laat hij er in geloof om vragen en daarbij niet twijfelen. Immers, wie twijfelt, lijkt op een golf van de zee, die door de wind voortgestuwd en op- en neergeworpen wordt. Want zo iemand moet niet denken dat hij iets ontvangen zal van de Heere. Hij is een dubbelhartig man, onstandvastig in al zijn wegen.’ 

Vanuit het Griekse woord ‘diakrinomai’ gezien betekent twijfelen hier ‘met zichzelf in strijd zijn, innerlijk verdeeld zijn’. Een innerlijk verdeeld man is letterlijk ’twee-zielig, naar het Griekse ‘dipsuchos’. Hij is hierin ‘gespleten van ziel’. Als je niet recht door zee gaat, onoprecht en labiel bent, dan kun je dus de macht over het stuur verliezen en aan lager wal terechtkomen. Let maar eens op de afbeelding:

De Bijbel leert ons dat we ongedeeld van hart dienen te zijn in een volledig overgave aan God. Deut. 18:13 beveelt ons: ‘Oprecht moet u zijn tegenover de HEERE, uw God.’

Als we de instructies opvangen in de commandopost van onze levensduikboot en als we het radar goed hebben afgesteld in het controlecentrum van ons denken, dan kunnen we ook alert zijn in de geestelijke strijd. Daarbij kunnen wij door het geloof in Jezus Christus de wereld en de kwade machten in vijandig vaarwater overwinnen (zie 1 Joh. 5:4-5).

Houdt de vijand in het vizier

Blijf in contact met de Overwinnaar Jezus Christus

Dan zul je er veilig doorheen komen

De belofte van de HEERE  in Jesaja 43:2 bemoedigt ons, als we daar onder meer lezen: ‘Wanneer u zult gaan door het water, Ik zal bij u zijn.’ 

De zonde moet je zien te ontvluchten, maar de kwade machten van satan behoren we in het geloof moedig te bestrijden met de geestelijke wapenrusting van God (zie Efeze 6:10-18).

Laat niet door angst je geloof in de steek;

blijf maar moedig geloven en raak niet van streek.

In Romeinen 8 worden de gevaren beschreven waarin gelovigen kunnen verkeren. Niets en niemand zal de gelovigen kunnen scheiden van de liefde van Christus (zie de verzen 35-39). In Rom. 8:37-39 wordt getuigt door Paulus:  ‘Maar in dit alles zijn wij meer dan overwinnaars door Hem Die ons heeft liefgehad. Want ik ben ervan overtuigd dat noch dood, noch leven, noch engelen, noch overheden, noch krachten, noch tegenwoordige, noch toekomstige dingen, noch hoogte, noch diepte, noch enig ander schepsel ons zal kunnen scheiden van de liefde van God in Christus Jezus, onze Heere.’  Kun je dat in het geloof nazeggen en proclameren?

***

Vreugde beleven

We keren weer even terug naar het belang van vreugde, om te kunnen overwinnen in verdrukkingen en strijd. Blijdschap in de verdrukking is iets wat we steeds weer tegenkomen in de Bijbel en de kerkgeschiedenis. Hieronder volgen de voorbeelden van Paulus en Silas in de gevangenis en van Vanya in Rusland.

De vreugde van ‘jezelf geliefd weten’ geeft je de kracht om in verdrukkingen staande te blijven, geestelijk te groeien en het geloof te behouden. Dit helpt je ook bij emotioneel en geestelijk herstel. Dat laatste komt nog naar voren in de opdrachten op het eind.

Voor een gezonde emotionele en geestelijke groei is het belangrijk dat we vanaf onze vroegste kinderjaren vreugde beleven in het contact met anderen. Dit stimuleert en motiveert ons. Vreugde betekent in dit verband: ‘Iemand is blij om met mij te zijn’. Dit besef maakt je blij. Het is een afschaduwing van het geloofscontact met God. Het geloof werkt door de liefde (Gal. 5:6). De Liefde van Jezus dringt of motiveert ons (2 Kor. 5:14). Als ik door het geloof aan Jezus ben verbonden, is God blij met mij.

Deze wetenschap geeft grote blijdschap, die kan uitstijgen tot onuitsprekelijke vreugde. De hoogste vreugde is ‘vreugde in God’. Je kunt jezelf door het geloof in Jezus verheugen met een onuitsprekelijke en heerlijke vreugde (1 Petr. 1:8).

Dan kan er zelfs blijdschap zijn tijdens verdrukkingen, zoals je dat leest in 1 Petr. 1:6-9. Je weet dan dat niets je zal kunnen scheiden van de liefde van God in Christus Jezus, onze Heere (Rom. 8:37-39).

Paulus, Silas en de cipier

Het is uitermate zwaar om zulke onmenselijke mishandelingen te verwerken. Er was lichamelijke pijn na zoveel geselslagen. Veel gemartelde slachtoffers zouden in zo’n duistere cel tot wanhoop vervallen.

Hoe gingen Paulus en Silas om met de traumatische ervaringen? Voor de evangelisten was er vreugde in God tijdens de verdrukking in het donker van de kerker!

Hoe konden ze zo verheugd zijn in God? Wat kunnen wij hiervan leren? Wat kunnen wij doen als we in de problemen komen? Waar komt dan onze hulp vandaan?

Zie waartoe de vreugde van de HEERE kan opheffen.

De cipier, die borg stond voor de gevangenen wilde zich na de aardbeving en het opengaan van de deuren en boeien van het leven beroven. Hij dacht dat de gevangenen waren ontsnapt. Zijn leven werd gered door de woorden van Paulus en Silas en het bevrijdende Evangelie.

Hieronder kun je aanklikken op een kort filmpje met een Engelse ondertiteling: