Copyright: Jan A. Baaijens, pastorale hulpverlening.

De pijn en gevolgen van afwijzing

lezen 1 Petrus 2:17-25, 3:8-12 en 5:5-7

Afwijzing, gekwetste eigenwaarde, leegte en trots

Veel mensen gaan tegenwoordig gebukt onder gevoelens van afwijzing, angst, boosheid, gemis en eenzaamheid. Dit heeft vaak te maken met een pijnlijk verleden, door afwijzing en/of traumatische ervaringen. In veel gevallen heeft dit al plaatsgevonden vanaf de vroege kinderjaren.

Afwijzing kan ons leven kapot maken. Veel jongeren worden er door verscheurd. Ze haken af en slaan op de vlucht. In de gevarenzone ontstaan nog meer barsten. Afwijzing kan er zijn in het gezin, in de klas en in de kerk. Afwijzing en onbegrip in de gemeente waar we bij willen horen, kan ons erg beschadigen. In ons land wordt je al gauw bekritiseerd en veroordeeld. Gevolgen van afwijzing zijn angst en boosheid. Velen worden er door verteerd.

Het gevolg is dat veel mensen zich opwinden over het geleden onrecht. Ze kunnen opgeblazen worden van boosheid en gepantserde trots. Ze zijn te diep vernederd. Hun ego is gekwetst. Ze maken zich sterk, en willen indruk maken op anderen, om te voorkomen dat ze weer omlaag worden geduwd. Ze houden zich op een zogenaamd veilige, maar ook eenzame afstand, om niet weer beledigd te worden. Je blijft wel met je ‘gekwetste ik’ (ego) zitten.

Je hebt dan de bevrijdende blazende wind van de Heilige Geest nodig. Daarvoor moet je nederig luisteren naar het Woord van God, waarheid gehoorzaam zijn, en geloven in Jezus Christus als jouw persoonlijke Verlosser.

Hoe worden we bevrijd van een pijnlijk ego?

De bekende prediker Tim Keller, uit New York City, heeft het boekje ‘Bevrijd van je zelf’ geschreven. Hij wijst ons daarin de weg naar echte christelijke blijdschap.

Tim geeft aan dat er iets grondigs mis kan zijn met ons gevoel van eigenwaarde, met onze identiteit. Hij geeft ons door dat het menselijk hart zijn identiteit normaal gesproken bouwt op iets buiten God. Dat is onze natuurlijke toestand zonder geloof. Je ziet dat om je heen gebeuren.

Tim Keller stelt verder: ‘Geestelijke trots is de illusie dat wij in staat zijn om ons eigen leven te leiden, ons gevoel van eigenwaarde te bepalen, en een doel te vinden dat groot genoeg is om ons leven zin te geven zonder God.’

Als een te ver opgeblazen ballon

Tim Keller vergelijkt onze ego met een ballon. In de Bijbel wordt gezegd dat het ego dan te ver opgeblazen en opgezwollen is door trots (in 1 Kor.4:6). Tim verklaart ons dat de natuurlijke toestand van het menselijk ego leeg, pijnlijk, druk en kwetsbaar is.

De opgeblazen ballon van onze ego is wel vol lucht, maar intussen ook leeg. We gaan kijken hoe onze innerlijke leegte, pijn en kwetsbaarheid kan worden opgevuld door de liefde, vrede en blijdschap van God.

Kijk maar eens naar de volgende afbeeldingen:

Het gekwetste ego wil de eigenwaarde steeds meer opblazen. Het trekt voortdurend de aandacht.

Als de ballon lucht en aandacht verliest, wordt er weer druk uitgeoefend om de leegte zelf op te vullen. Dit gebeurt door je met anderen te vergelijken en op te scheppen. Zelfs gekwetste verslaafden komen nog met sterke verhalen om indruk te maken.

Blijven blazen en leeglopen…

 

Iemand met een te hoge eigendunk loopt gevaar om leeg te lopen, terwijl iemand met een minderwaardigheidscomplex al voor een groot deel is leeggelopen.

Door gebrek aan alternatieven blijft men maar blazen en leeglopen…

Er wordt nieuw leven ingeblazen!

Door het geloof vinden we aansluiting bij God. Dan wordt er nieuw leven in ons geblazen. Jezus leert ons over het werk van de Heilige Geest in Johannes 3:8: ‘De wind waait waarheen hij wil en u hoort zijn geluid, maar u weet niet waar hij vandaan komt en waar hij heengaat; zo is het met iedereen die uit de Geest geboren is.’ Iemand die uit de Geest geboren is, krijgt toevoer van liefde, vrede en geluk.

De geest (pneuma) en ziel (psuchē) van de mens zijn onzichtbaar. De geest is het deel van de gelovige mens, waarmee Gods Geest Zich verbindt (Rom.8:16). Je kunt in een mens dus onderscheiden: zijn Godbewustzijn (zijn geest), zijn zelfbewustzijn (zijn ik, ego, ziel of psyche) en het stoffelijk deel, namelijk zijn lichaam (het bewustzijn van zijn omgeving). De zielsuitingen zijn: verstand, gevoel en wil. In de geest of in je hart kun je de (aanwezigheid van) God en Jezus Christus ervaren.

In het Paradijs herkende de mens God in de merkbare blazende wind (de ruach). In Johannes 3 heeft Jezus het bij de wedergeboorte ook over de blazende wind. Het Griekse woord ‘pneuma’ betekent zoals het Hebreeuwse ‘ruach’: geest of wind. In Zijn werking lijkt de Heilige Geest op de (blazende) wind. Dit was zichtbaar tijdens de Pinksterdag.

Als de Geest ons vervult, hoeven we onze stand niet meer op te houden. Onze ego wil dan nederig ontvangen. We worden dan bevrijd van onszelf en onze te hoge eigendunk. We horen dan bij Jezus en willen innerlijk op Hem gaan lijken. Hij zegt tegen ons in Matth. 11:29: ‘Leer van Mij dat ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en u zult rust vinden voor uw ziel.’

Als we weten dat we bij Jezus horen, zal kritiek, de mening van anderen en afwijzing ons niet meer zozeer raken. Door het geloof in Jezus, en mijn band met Hem, ben ik aanvaard en geliefd door God. In Jezus vind ik dan mijn nieuwe identiteit en waarde. Hij gaf Zijn leven voor mij. Voor mijn Verlosser ben ik dan kostbaarder dan alle juwelen op aarde.

Tim Keller vraagt zich hierom ook af: ‘Waarom maken we ons dan nog druk over afwijzing? Waarom maken we ons dan nog druk over miskenning? Waarom maakt het ons dan nog uit hoe we eruitzien in de spiegel?’

Ter afsluiting lezen: Mattheüs 11:28-39

Wat je ook gedaan hebt. Weet je dat er vergeving en genezing is bij God? Aan het kruis heeft Jezus alles volbracht voor zondaren zoals wij. Let op de bemoedigende woorden in het volgende lied:

YouTube-video Gerald Troost – Wat je ook gedaan hebt.

Denk na over de volgende zinnen uit het lied van Gerald Troost ‘Wat je ook gedaan hebt…’

En wat je ook gedaan hebt,
En wat je ook verbergt,
Er ligt vergeving voor je klaar,
Er ligt genezing voor je klaar.

En waar je ook naartoe vlucht
En wat je ook zult doen
Er ligt vergeving voor je klaar,
Er ligt genezing voor je klaar.

Aan het kruis,
Hing de man,
Die in de diepste pijn, 
De schulden op zich nam.
Kijk naar Hem en weet
het bloed dat daar vloeide maakt jou vrij.

Opdracht 1

Denk eens na over de uitnodigingen in de Bijbel en het lied.

1. Wat kan een reden zijn om er niet positief op in te gaan?
2. Waarom is het goed voor je om dan toch maar tot God te komen zoals je bent, met alles wat je gedaan hebt?
3. Als je wel eens bent bemoedigd vanuit de Bijbel, en iets van de liefde van God hebt ervaren, dan mag je een hand opsteken.

We gaan nu uit elkaar in de discussiegroepjes

Opdracht 2

1. Geef eens een eerste reactie over de inleiding, het voorbeeld en de uitleg.
2. Wat is herkenbaar?

 

Opdracht 3 – Opschrijven voor jezelf:

Welke afwijzing heb je ervaren in je kinderjaren en jeugd?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 4 – Opschrijven voor jezelf:

Wat had je graag ontvangen in je opvoeding en jeugdjaren, dat nog voelt als een gemis?

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht 5 – Opschrijven voor jezelf:

Volgens Derek Prince zijn er drie soorten afgewezen mensen te noemen die negatief reageren op afwijzing:

1. Mensen die eraan toegeven.

2. Mensen die zich goed houden, maar die het probleem bedekken.

3. Mensen die hard terugvechten.

Herken je jezelf in één van deze drie reacties? Hoe dan wel?

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Derek schrijft: ‘God biedt ons volledige acceptatie aan, maar het ons realiseren van Zijn liefde wordt vaak geblokkeerd door de verstrekkende gevolgen van afwijzing, beschaamd vertrouwen en verlegenheid.’

Opdracht 6 – Opschrijven voor jezelf:

Wat vind je van deze stelling van Derek Prince?

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Samen delen:

Er is nu een gelegenheid om met anderen in de hele groep te delen wat je hebt opgeschreven bij de opdrachten 3 t/m 6. Het is niet verplicht, en je mag het ook later delen in een klein groepje of met iemand van de leiding.

Zelfbeeld, eigenwaarde en gedrag

Hoe zie jij jezelf? Wat is jouw zelfbeeld? Welke waarde gaat iemand aan zichzelf toekennen als hij zich afgewezen voelt? Iemand met weinig eigenwaarde is vaak herkenbaar aan zijn gedrag.

Daarbij kan door afwijzing ook het zelfvertrouwen zijn gekelderd. Het heeft allemaal met elkaar te maken. Daarom geven we er in deze herstelcursus uitgebreid aandacht aan.

In het eerder aangehaalde boekje ‘Wie ben je’ zegt David: ‘Ik durfde niet op te komen voor mezelf omdat ik bang was om afgewezen of gepest te worden. Dat was namelijk al zo vaak gebeurd. Ik was meer gericht op de ander, in de hoop dat de ander mij zou accepteren en ik er bij zou horen. Dat maakte dat ik mezelf heb verloren. Ik kon niet mezelf zijn.’

Heb je jezelf wel eens afgevraagd toen je boos was en negatief bleef reageren: ‘Waarom gedraag ik me zo?’ Boosheid zegt namelijk iets over jezelf, je zelfbeeld, je emoties en je karakter. Voor herstel moet je het durven uitspreken, en er geen muur omheen bouwen. Als je boosheid en angst niet durft te benoemen en te bespreken, ontstaan en benauwende muren in je leven.

Vanuit het genoemde boekje wordt op blz. 47 een hint gegeven om therapeutisch om te gaan met boosheid. Je kunt het ook gebruiken voor angst, afgunst, twijfel en andere zaken die door afwijzing kunnen zijn gaan voortwoekeren in je leven. Bij vergeving moet je ook denken aan het kunnen vergeven van jezelf.

Zie het als een opdracht, om er vrij van te komen.

Opdracht 7

Kies maar uit wat bij je past en vul het verder aan:

Ik voel me boos, omdat ik denk dat ik machteloos ben

Ik voel me boos, omdat ik denk dat ik niet gewaardeerd word

Ik voel me boos, omdat ik denk dat ik niet gehoord word

Ik voel me boos, omdat ik denk dat mij onrecht is aangedaan

Ik voel me boos, omdat niemand me begrijpt

a. Ik voel me boos, omdat …

 

Doe hetzelfde met angst, afwijzing, afgunst en twijfel, depressiviteit, vergeving:

b. Ik voel me angstig, omdat …

c. Ik voel me afgewezen, omdat …

d. Ik ben afgunstig of jaloers, omdat …

e. Ik twijfel, omdat …

f. Ik ben depressief, omdat …

g. Ik kan niet vergeven, omdat …

 

Opdracht 8

Het is ook belangrijk dat je kunt benoemen waar je min of meer al van bent bevrijd. Je kunt ook aangeven dat het al de goede kant uitgaat op de weg naar herstel. Zijn er al bepaalde muren van pijn en zorg in je leven afgebroken? Hoe is dit gebeurd? Wil je er iets van delen in de groep? Het kan bemoedigend en goed zijn voor anderen, om te zien hoe je op de weg van herstel kunt komen.

Geef maar aan wat hoe het bij je is gegaan:

a. Ik voel me niet meer zo boos, omdat ik …

b. Ik voel me niet meer zo angstig, omdat …

c. Ik voel me niet meer zo afgewezen, omdat …

d. Ik ben niet meer zo afgunstig of jaloers, omdat …

e. Ik twijfel niet meer zo, omdat …

f. Ik ben niet meer zo depressief, omdat …

g. Ik kan nu wel vergeven, omdat …

Afwijzing opent gevaarlijke deuren

Volgens Derek Prince opent afwijzing de deur voor verschillende andere negatieve, verwoestende krachten, om iemands leven binnen te komen.

Door afwijzing ontstaan

persoonlijke problemen en verslavingen

We kunnen daarmee deuren openen voor geesten van angst, jaloezie en haat. Als je in de steek bent gelaten, kun je worden gekweld door gevoelens van geleden onrecht, verraad en schaamte. Je kunt dan bang zijn om andere mensen te ontmoeten, of om hen recht in de ogen te kijken. Hierdoor ga je jezelf afschermen voor anderen. Je kunt dan door zelfmisleiding steeds meer denkbeeldige vijanden gaan zien, terwijl dit niet zo hoeft te zijn. Je verliest dan het zicht op de werkelijkheid. Je schiet dan in de verdediging, als kanon ‘De leugenaar’ op de Boulevard in Vlissingen.

Een meisje schreef me eens: ‘Ik ben zo vol van machteloze woede en verdriet, alles is gebroken in me, iedereen keert zich tegen me. Ik kan zo niet schrijven. Als ik dan door iedereen gehaat word, vind ik het niet waard meer om te leven. Je denkt natuurlijk: is ze weer eens bezig met zelfmedelijden! Nou, je denkt maar. Niemand snapt me.’

 PowerPoint Bevrijding van geestelijke blokkades

Muren van boosheid en angst

Er zijn ook gepantserde mensen, die door hun wantrouwen de controle niet uit handen durven te geven naar God toe. Het kwaad kan zich tegen jezelf gaan keren. Je kunt dan een muur gaan optrekken om je heen, om jezelf te beschermen.

Het kan dan juist een verstikkende ruimte voor je gaan worden! Hoe je eruit kunt ontsnappen, kun je verderop zien in het volgende plaatje.

Opdracht 9

Denk na over de twee afbeeldingen op de opgebouwde muren. Je kunt bij het eerste plaatje opschrijven waarmee jij voorheen een muur om je heen hebt opgetrokken. (Er is ruimte genoeg rondom de afbeelding.)

Je kunt de stenen benoemen (bijvoorbeeld: afwijzing, boosheid, afgunst, angst, niet kunnen vergeven, trots, geleden onrecht, verraad, geschonden vertrouwen, schaamte, verlegenheid, weinig eigenwaarde, enz.).

Je kunt bij de afbeelding hieronder opschrijven (op het poortje of rondom het plaatje) hoe je een opening hebt kunnen maken, of hoe je mogelijkheden hebt gevonden om eruit te kunnen komen voor jezelf en in het contact met anderen (bijvoorbeeld: vertrouwen, liefde, geloof, hoop, vergeving, nederigheid, waarheid, eerlijkheid, bekering, fouten toegeven en belijden, wijsheid, iets rechtzetten, acceptatie, je veilig weten, enz.).

Opdracht 10

Praat samen na over wat je hebt ingevuld: hoe het bij je was, en wat je er aan hebt gedaan om de vervelende situaties te verbeteren en op te lossen.

Opdracht 11 –   Samen lezen Psalm 27:7-10

a)    Wat valt je op bij deze woorden van David tot God?

b)   Waaruit blijkt zijn geloofstaal?

c)    Hoe kun je God zoeken en vinden?

d)    Wat denk je van vers 10: ‘Maar de HEERE zal mij aannemen’?

Opdracht 12  – Samen lezen Psalm 27:1:

‘De HEERE is mijn licht en mijn heil, voor wie zou ik vrezen? De HEERE is mijn levenskracht, voor wie zou ik angst hebben?’

a)    Waarom is deze tekst zo belangrijk voor ons?

b)   Hoe kun je dit voor jezelf geloven? 

Onderling gebed

Afsluiten samenkomst

Laat het lied ‘Herstel mijn eerste liefde’ van Marcel en Lydia Zimmer je aansporen tot geestelijk herstel. Het is een belijdenis en een gebed. Wil je het overnemen?

https://www.youtube.com/watch?v=1ZU-cadjIq4

YouTube-video Herstel mijn eerste liefde

Vader in de hemel,

Die zoveel om mij geeft,

dat U in Uw genade

Uw Zoon gegeven heeft.

Dank U voor Uw liefde,

Uw eindeloze trouw,

dat ondanks al mijn falen,

U zegt: ‘Ik hou van jou’.

 

Refrein:

Herstel mijn eerste liefde,

die ik ooit had voor U,

want ik wil van U houden,

nog zoveel meer dan nu.

Mijn hart moet weer gaan branden,

zoals het heeft gedaan,

vol vuur en vol van hartstocht,

die nooit meer weg zal gaan.

 

De drukte van het leven

trok mij met zich mee.

De liefde die vervaagde,

de passie die verdween.

Ik was U niet vergeten,

maar nam de tijd niet meer,

om in Uw Woord te lezen,

bij U te zijn, o Heer. 

 

Vader in de hemel,

met eerbied vraag ik nu,

of U mij wilt vergeven.

Ik kan niet zonder U.

Dank U voor Uw liefde,

Uw eindeloze trouw.

En Vader, Ik wil zeggen,

dat ik zoveel van U hou.

 

Mogelijkheid tot nazorg