Copyright: Jan A. Baaijens, jongerenpastoraat
Vluchtgedrag bij verslaafden
Verslaafden worden gekenmerkt door vluchtgedrag. Ik ga wekelijks met hen om. Het is triest om te zien dat ze een chronisch verzwakte wilskracht hebben. Je vraagt je af waardoor dit is veroorzaakt. Bij verreweg de meesten heeft dit te maken met geestelijke en emotionele beschadigingen vanaf de kinderjaren.
Alcoholisten komen je tegemoet
met sterke drank en sterke verhalen
Als ze je vertrouwen komen ze ook met de echte verhalen. Het zijn nogal eens hooggevoelige mensen, met een gekwetste ziel. Ze worden gekweld door hun levensverhaal van misbruik, intimidatie en teleurstelling. Ze leven om te overleven. Ze hebben geen gezonde vechtmentaliteit overgehouden.
Voor verslaafden met vluchtgedrag geldt het:
– Ze zijn geestelijk en emotioneel beschadigd.
– Ze hebben een vluchtmentaliteit.
– De wilskracht is verzwakt of zelfs verlamd.
– Belangrijke keuzes gaan ze uit de weg.
– Verantwoordelijkheden worden niet genomen.
– Verplichtingen komen ze meestal niet na.
– Er is weinig of geen structuur in hun leven.
– Ze leven bij de dag en bij het moment.
– Ze hebben geen puf meer om te roeien,
en laten zich afdrijven.
– Ze willen slechts hun pijn verdoven.
– In hun vlucht uit de werkelijkheid
ontwijken ze het normale leven.
– Ze willen wegdromen en niet teveel nadenken.
– Ze schuilen bij elkaar om te kunnen lachen om elkaar.
– Door de beschadigde emoties
kunnen ze ook wel gauw in tranen zijn.
– Velen staan voor troost en rust
open voor spirituele ervaringen.
– Ze zijn vermoeid en belast.
– Ze hebben Jezus nodig, om rust voor hun ziel te vinden.
– Ze hebben daarbij voortdurende hulp
en begeleiding nodig.
De gevolgen van alcoholgebruik
Jongeren gebruiken al op jonge leeftijd (beneden de 18 jaar) teveel alcohol om zich maar zekerder te voelen en meer te durven. Het is echter geen wijsheid, die uit het bierflesje komt. De wilskracht wordt juist verzwakt door het gebruik van verdovende of stimulerende middelen. In de puberteit ben je nog in de periode van de karaktervorming. Het karakter wordt door het gebruik van alcohol en drugs misvormd. Als je tot je 24e jaar teveel alcohol gebruikt, kunnen je hersenen zelfs onvoldoende uitontwikkelen.
Dit kan blijvende schade veroorzaken
voor de rest van je leven
Je kunt dan moeilijker zelfstandige beslissingen nemen, verantwoordelijkheden dragen en de consequenties van je keuzes onder ogen zien. Wie wil er nu een onzekere, besluiteloze en zenuwachtige vluchter worden? Verzwakte gebruikers hebben vaak ook weinig incasseringsvermogen.
De jonge alcoholist
Door het risicogedrag komt een gebruiker sneller in de problemen. Hij verzwakt zijn conditie en veerkracht, en raakt uitgeput. Hij kan dan de druk van het leven niet meer aan en gooit het touw in het bootje. En zo laat hij zich op zijn gevoelens drijven als een kurk op het water. Hij geeft zich over aan negatieve gevoelens van angst en boosheid. Zodoende wordt hij een gemakkelijke prooi van kwade geestelijke invloeden en demonische infiltratie.
Daarna worden verschillende zaken in zijn leven dwangmatig en heeft hij op deze gebieden de controle verloren. Dit is een voorbeeld van een jongere die door vlucht- en risicogedrag in een negatieve spiraal is terechtgekomen. Probeer dit risicogedrag te voorkomen!
Een jonge gameverslaafde
Iemand vertelde me over een gameverslaafde van 16 jaar. Hij had zich volledig overgegeven aan vluchtgedrag. Het leven van deze jongen is gamen en slapen geworden. Hij leefde zijn leven in het spel World of Warcraft. Hij gamede tijdens zijn verslaving van 15.00 uur tot 24.00 uur. Vervolgens sliep tot 3 uur ’s middags van de volgende dag. Daarna ging hij weer gamen tot 12 uur ’s nachts.
Mijn kennis heeft hem een tijdje met zijn broer bij hem thuis laten gamen. Hij deed dit ook voor de gezelligheid, omdat ze al zo’n verdrietig leven achter de rug hadden. Gezelligheid door de gamer was echter ver te zoeken. Hij zat wel in de kamer, maar isoleerde zich helemaal achter zijn scherm, zodat er geen normale communicatie mogelijk was (of het moest over zijn game gaan).
Hij spijbelde volop van school. Kwam af en toe om zijn toetsen te maken. De leerplichtambtenaar kwam met hoge boetes (voor zijn moeder). Er was geen geld voor… en de jongen had geen tijd meer voor school. Hij kan goed leren, maar verknoeit zijn talenten in een toekomstloos spel.
Samen met veel andere gamers zet hij zijn opleiding en maatschappelijke toekomst op het spel
Er zijn gamers die nog een jaar hebben te gaan om hun opleiding met succes af te ronden. Ze hebben gaven genoeg om een diploma te kunnen halen. Ze zijn echter zo ingepakt door hun ‘second life’ in de gamewereld, dat ze de school verlaten om meer tijd te kunnen hebben voor hun games. Zodoende ronden ze een vijfjarige HAVO of het MBO niet af met een diploma.
Hoe kan iemand zover komen?
De jonge gamer, waar ik het over heb, heeft in zijn kinderjaren gezien dat zijn moeder werd mishandeld door zijn vader. Zij moest met gebroken armen in het ziekenhuis worden opgenomen. Er was politiebewaking nodig om ze toen verder te beschermen tegen deze agressieve kickbokser. Daarna volgde er voor de jongen een internaat en pleeggezinnen, om vervolgens weer bij zijn moeder tercht te komen.
Digitaal vluchtgedrag
Uit onderzoek in Duitsland is gebleken dat meer dan de helft van de jonge mensen beneden de dertig liever een internetaansluiting hebben dan een levenspartner of een auto. Jongeren in ons land zitten tegenwoordig gemiddeld wel 40% van de vrije tijd achter een beeldscherm.
Door allerlei botsingen, ruzies en afwijzingen proberen veel gefrustreerde jongeren hun geluk en acceptatie te zoeken in de mediawereld, in het uitgaansleven, maar ook in een wereld van drugs en alcohol. De meeste verslaafden hebben in hun kinderjaren de nodige geborgenheid, veiligheid en acceptatie gemist. Als je in een veilig en warm nest bent opgegroeid, heb je geen behoefte om weg te vluchten. Het is belangrijk dat je weet dat je geliefd bent. Het gezin moet een veilige schuilplaats zijn, met ouders waar je op kunt leunen.
Het is bekend dat er op scholen in ons land al weed wordt verhandeld en gebruikt door pubers vanaf 12 jaar. Op sommige scholen is het aantal jonge gebruikers al schrikbarend groot geworden. Wie let er op?
Het glas is leeg
Meer dan 30 jaar geleden liep ik als jonge gelovige met een stapel evangelisatiefolders over Plein 1940 in Middelburg. De folder had als titel: ‘Het glas is leeg’. Er stond een foto van een liggend bierglas op. Er zat nog maar weinig bier in. Ik ben onlangs teruggekeerd naar het plein, zoals je kunt zien op de foto die ik daarbij heb gemaakt. Het zag er nog net uit zoals toen.
Op het terras (op de achtergrond) zag ik een langharige jongen zitten uit mijn vroegere omgeving. Hij was daar een bekende gast, en herkende me. We raakten in gesprek op het terras over de folder en het geloof. Zijn vader had zelfmoord gepleegd. Tijdens het gesprek kwamen meer gasten uit de bar bij ons zitten.
Vervolgens kwam er een grote kerel in een Morris Mini op het plein. Gelijk kwamen er sterke verhalen over deze ‘beruchte persoon’.
De kolos zag er voor mij bedreigend uit.
Ik werd bang
en verdween zo snel mogelijk van het terras
Omdat ik de verkeerde kant was uitgevlucht, wachtte ik tot ze de bar waren ingegaan. Ik sloop vervolgens voorzichtig met de overgebleven folders langs de bar. Tot mijn schrik kwam de kolos echter plotseling recht op me af! Hij vroeg me: ‘Waarom krijg ik geen folder?’ Toen ik hem een folder gaf, wilde hij er steeds meer hebben. Uiteindelijk heb ik hem, zo bang als ik was, een hele stapel folders ‘het glas is leeg’ gegeven. Hij deed me niets, maar reageerde met: ‘dank je wel’.
Voor zover ik begreep is hij de folders gaan uitdelen in de bar. Iemand vertelde me later dat de folder zelfs op het raam van de bar was geplaatst.
Waar kwam deze ongedachte belangstelling bij de kroeggasten voor ‘het glas is leeg’ eigenlijk vandaag? Vertolkte dit hun innerlijke leegte, het lege gevoel dat niet kon worden vervuld door de drank?
Vluchten uit de werkelijkheid
Het lied ‘I can’t get no satisfaction’ (1965) van de Rolling Stones is vele jaren één van de meest populaire songs ter wereld geweest. De tekst ‘ik kan geen bevrediging vinden’ vertolkt het lege gevoel bij miljoenen jongeren. Het is een intense dorst naar vervulling. Dat verklaart ook het vluchtgedrag bij veel jongeren. Het is vaak een vlucht uit de werkelijkheid.
In het hart van ieder mens is er wel ergens een leegte te vinden. De filosoof Blaise Pascal (1623-1662) stelde al, dat dit vacuüm door niets of niemand kan worden vervuld dan door God zelf. De vervulling van onze leegte ligt daarom niet in het vluchten van God vandaag, maar naar Hem toe.
Onze leegte heeft Gods liefde nodig!
Deze liefde ontvangen we door Jezus Christus!
In Jes.55:1 worden we genodigd: ‘O, alle dorstigen, kom tot de wateren.’ Het wordt ons gratis door God aangeboden. In vers 2 wordt eraan toegevoegd: ‘Waarom weegt u geld af voor wat geen brood is, en uw arbeid voor wat niet verzadigen kan?’ In het Engels lezen we: ‘For what does not satisfy’. (Zie verder Jesaja 55.)
Een alcoholist wordt uiteindelijk niet verzadigd door drankgebruik. Door vluchtgedrag wil hij innerlijke pijnen verdoven, verdriet en eenzaamheid wegdrinken, problemen uit de weg gaan, en zich een poosje gelukkiger voelen.
Door alcohol wordt niets opgelost
Verslaving geeft geen verzadiging
Door het levende water worden onze problemen door de liefde van Jezus weggespoeld. Hij biedt ons aan: ‘Als iemand dorst heeft, laat Hij tot Mij komen en drinken’ (zie Joh.7:37-38). Onze innerlijke leegte wordt dan heerlijk vervuld!
Ernstige gevolgen vluchtgedrag
Gewoonlijk gaat het bij geestelijke vluchtelingen van kwaad tot erger. De verleidingen worden steeds sterker en heviger. De verkeerde lusten worden meer en meer aangewakkerd. Dwangmatigheid en verslavingen winnen terrein. Teleurstelling, falen, angsten en boosheid zijn het gevolg. We zien het in onze tijd van verhevigde verleidingen steeds meer voorkomen dat jongeren hierdoor depressief of agressief worden.
Zet de sluisdeur niet open
Als je de zonde bewust toelaat, is dit als het openzetten van een sluisdeur. In het begin is het vaak nog wel te beheersen, maar als je de sluis verder openzet, wordt de stuwende stroom steeds sterker.
Op den duur is er niet meer tegen te vechten, en laat je het maar gaan. Je kunt dan niet meer zonder en het wordt een verslaving. Dwangmatigheid en verslaving krijgen dan steeds meer grip op onderdelen van je leven. Bezin je daarom, voordat je er aan begint! Een oud gezegde leert ons: ‘Weersta de eerste beginselen (van het kwaad)’.
Maak vroeg goede keuzes
De cursus ‘No Apologies’ van Focus on the Family en ook de programma’s van LEV! van stichting Chris bieden jongeren een helpende hand, opdat ze vroegtijdig zullen kiezen voor een gezonde levensstijl. Zie voor LEV! bij www.chris.nl .
Denk vooraf na, zodat je jezelf later geen excuses zult moeten aanbieden, omdat je verkeerde keuzes hebt gemaakt in je puberteit.
Vechten of vluchten?
Je kunt deze werkelijkheid onder ogen zien of willen ontlopen door vluchtgedrag. Door problemen en zorgen kunnen in de levens van mensen twee zaken ontstaan: een ‘vechtmentaliteit’ of een ‘vluchtmentaliteit’. Bij een vechtmentaliteit hoort een sterke wilskracht, om te kunnen volharden.
Een sterke wilskracht behoort al jong te worden aangekweekt
Jonge alcoholisten
Hoeveel jongeren gebruiken al op jonge leeftijd (beneden de 18 jaar) teveel alcohol om zich maar zekerder te voelen en weer te durven? Het is echter geen wijsheid, die uit het bierflesje komt. De wilskracht wordt juist verzwakt door het gebruik van verdovende of stimulerende middelen. In de puberteit ben je nog in de periode van de karaktervorming.
Het karakter wordt door het gebruik van alcohol en drugs misvormd
Door het risicogedrag komt een gebruiker sneller in de problemen. Hij verzwakt zijn conditie en veerkracht en raakt uitgeput. Hij kan dan de druk van het leven niet meer aan en gooit het touw in het bootje. En zo laat hij zich op zijn gevoelens drijven als een kurk op het water.
Als je koning Alcohol dient,
wordt je slecht bediend.
De verzwakte alcoholist geeft zich nogal eens over aan negatieve gevoelens van angst en boosheid. Zodoende wordt hij een gemakkelijke prooi van kwade geestelijke invloeden en demonische infiltratie. Daarna worden verschillende zaken in zijn leven dwangmatig en heeft hij op deze gebieden de controle verloren.
Dit is een voorbeeld van een jongere die door vlucht- en risicogedrag in een negatieve spiraal is terechtgekomen. Probeer dit risicogedrag te voorkomen!
Verslaafde, werp hieronder een blik op een verkeerde toekomst…
keer je om!
Zie wat er van een alcoholist terechtkomt,
en waar hij terechtkomt…
Emotionele beschadigingen
Door risicovol gedrag raken velen beschadigd. Het zijn vaak gevolgen van bovenmatig gebruik van alcohol en drugs. Veel jongeren zijn in de gevarenzone het slachtoffer geworden van emotionele beschadigingen en seksueel misbruik. Kom daarom niet op duistere plaatsen waar je beschadigingen kunt oplopen!
Alleen al in Nederland hebben meer dan 100.000 mensen de diagnose ‘borderline’, wat veelal het gevolg is van emotionele en geestelijke beschadigingen. Het grootste deel bestaat uit jonge mensen, die beschadigingen hebben opgelopen beneden de 18 of 20 jaar.
Waarom willen jongeren keuzes ontvluchten?
Je moet tegenwoordig zoveel kiezen. Jongeren worden vaak voor een keuze gesteld. Als je niet goed kiest, kun je het voorgestelde doel niet bereiken. Veel jongeren willen eigenlijk niet meer kiezen voor de verplichtingen die hen worden voorgesteld op thuis, op school en in de kerk. Ze verzetten zich tegen opgelegde of gedwongen keuzes van ouders en opvoeders. Ze willen geen opgelegde verantwoordelijkheden dragen. Ze ontvluchten keuzes. Ze willen niet meer kiezen.
Laat je niet zomaar afdrijven…
In sommige zogenaamde ‘zwaardere kerken’ zeggen ze dat je niet eens kunt kiezen voor het goede. God moet het doen. Daarom kunnen wij niets kiezen vanuit onszelf. Velen gooien bij tegenstand of moeilijkheden ‘het touw maar in het bootje’. Ze laten zich gewoon maar afdrijven. ‘Je ziet wel waar je terechtkomt.’ Het is duidelijk dat je dan niet goed terechtkomt. Je komt verkeerd uit.
Als een rubberboot in de branding
Waar kom je terecht als je in slaap valt in een rubberboot in de branding? Waarom stuwen de golven de rubberboot niet op het strand? De golven spoelen voor het zicht wel op het strand, maar al dit water spoelt ook weer terug in de zee. De onderstroom is zwaarder en zuigt meer. Dat heeft te maken met het zand en het vuil dat wordt meegevoerd naar het diepere gedeelte. Zo werkt het ook met verleiding en zonde in je leven.
Als je niets doet, zal de rubberboot vanzelf afdrijven. Je moet dus leren om tegen de stroom in te roeien. Daar moet bewust voor kiezen, en je voor inspannen. Je moet roeien met de riemen die je hebt. Niets doen in je leven, is afdrijven van het veilige strand.
Als je niet kiest, ben je nog steeds verloren
Niet kiezen is: er voor kiezen om verloren te gaan. Als je niet gelooft, blijf je in een verloren staat, waardoor je vanzelf naar de afgrond drijft. We lezen in Joh.3:36: ‘Wie in de Zoon gelooft, heeft eeuwig leven, maar wie de Zoon ongehoorzaam is, zal het leven niet zien, maar de toorn van God blijft op hem.’
Je moet wel kiezen op je levensreis
Laten we het helder stellen: Je kiest altijd, wat je ook doet.
Niet kiezen is ook kiezen
Je bent namelijk op reis, net als in een trein die een eindbestemming heeft. Als je niets doet is deze eindbestemming helaas de afgrond. Zonde betekent letterlijk; je doel missen’. Het loon van de zonde (of ‘je doel missen’) is de dood.
Gelukkig hoef je niet in deze trein te blijven zitten als je het Evangelie van redding hoort. Dat wordt verkondigd op de perrons. Stop, en sta eens even stil!
Sta eens stil bij jezelf
Sta stil bij de richting die je uitgaat. Sta stil bij het doel van de reis en de eindbestemming van de trein.
De jongen uit het vissersdorp
Ik had eens een opmerkelijke leerling in klas 3 van het VMBO. Je kon merken dat hij al neigde naar bepaalde keuzes, die te maken hadden met het uitgaansleven.
In het ‘vissersdorp’ was uitgaan en drinken de gewoonte onder de jeugd geworden. Ook reformatorische jongeren deden daar volop aan mee. Op zaterdagavond zitten ze in de kroeg en op zondag in de behoudende kerk.
Helaas zijn er een enkele van hen na alcoholgebruik verongelukt. Dat was er veel zichtbaar verdriet tijdens de rouwdiensten. Zij hielden sterk vast aan het feit ‘dat een mens zichzelf niet kan bekeren’ en dus niet kan kiezen. Het verlies van vrienden bracht velen van hen er niet toe om het barbezoek en het overmatig drinken na te laten.
Ik had een goede band met de genoemde jongen uit het vissersdorp. In zijn gezin was er jaren daarvoor iets heel ergs voorgevallen: zijn zusje was op negenjarige leeftijd onder de trein omgekomen. Hoe kun je dit verdriet verwerken!
De jongen vond de voorbeelden die ik gebruikte tijdens mijn godsdienstlessen wel mooi. Maar ik had al door welke koers hij wilde gaan varen. Dit liet hij wel merken. Ik zei tegen hem: ‘Als jij in de goot ligt, kom ik je eruit halen.’ Hij reageerde spontaan: ‘Dat is goed.’
Enige jaren later kwam ik met mijn zoon op het perron van station Middelburg. Ik zag dat een groep jongens niet door het tunneltje naar de overkant ging, maar afdaalden op de rails. Eén van deze jongens ging op de rails liggen. Er werd grappig over gedaan. Een ander had een lege fles wijn in de hand, die hij later achteloos wegwierp.
Ik herkende tussen hen de jongen uit mijn klas
Hij was met dorpsgenoten uitgegaan in de stad. Hij was zelf niet op de rails gaan liggen, maar zijn zusje was wel onder de trein gekomen. Hoe konden ze dat doen?…
Aan de overkant herkenden sommigen mij. Er werd geroepen: ‘Hé Baaijens! Vervolgens kwam de hele groep weer over de rails naar mij toe.
Ik zei tegen de jongen:
‘dat ik hem zou opzoeken als hij in de goot lag’
Hij had het over de invloed van vrienden. Je wilt in zo’n dorp toch niet buiten de groep vallen. Maar ja, je kiest er ook zelf voor… In de trein heb ik verder met hem gesproken. Wat zal er van hem terechtgekomen zijn? Zal hij er alsnog voor gekozen hebben om op het goede perron uit te stappen?
De trein van het leven
Iemand zag in een soort droom een trein met heel veel mensen er in. Hij heeft dit beschreven. Ik ga door op de gedachten van deze persoon. Op de perrons werden ze inderdaad gewaarschuwd om uit te stappen. Want de eindbestemming van de trein was de afgrond. Je wist dan wel niet waar en wanneer. Het kon nog lang duren.
Het probleem was, dat de mensen het erg naar hun zin hadden in deze trein.
Er was enorm veel te beleven
Je kon je geweldig ontspannen in de wagon. Het was één en al vermaak, met al die spannende films en de gewelddadige games. Je kon er veel winnen. Je kon er steenrijk worden. Na ieder perron kon je weer in een hoger level komen. Gameverslaafden en gokkers werden daar aangekweekt en ingepakt. Ze wilden zolang mogelijk doorgaan.
Gelukkig kwamen er steeds weer perrons, zodat je altijd nog wel kon uitstappen. Tenminste, dat dachten de genotzoekers en verslaafden. Hoe langer ze op reis waren, hoe meer ze het zicht op de werkelijkheid verloren. De enige visie die overbleef was een ‘tunnelvisie’. Ze hielden hun blik op oneindig… ook toen het einde in zicht kwam.
In het begin dachten ze er nog wel over na om op tijd uit te stappen. Ze zagen dat anderen zich wel lieten waarschuwen. Ze vonden deze figuren eigenlijk wel zielig. Zij gingen niet door met ‘het rad van avontuur’ en ‘het risicospel’. Het was voor de uitstappers: ‘game over’. In hun ogen waren de afhakers de ‘losers’.
Je moest er voor kiezen om uit te stappen
Omdat ze het plezier in de trein niet wilde missen, stelde ze de keuze uit. Hun doel lag in het beleven van treingenot. Ze verloren het einddoel van de trein uit het zicht, terwijl die juist steeds dichterbij kwam. Wat een verblinde dwaasheid! Maar dit is de werkelijkheid waarin veel mensen leven… Dit is de werkelijkheid van het blinde ongeloof en de aantrekkingskracht van de zonde.
De man die het gezicht van de treinreis voor zich kreeg, zag dat er na verloop van tijd geen perrons meer waren. Toch zaten er nog veel mensen in die trein. Zij waren op de perrons uitgenodigd en gewaarschuwd. Zij hadden alles in de wind geslagen.
Zij kozen ervoor
om er niet voor te kiezen
Nu was het te laat. De man van de droom zag aan deze mensen dat ze allemaal chagrijnig waren. Dat is te begrijpen. Hadden ze toch maar gekozen voor een veilig perron.
Ze kozen voor de dood,
terwijl het leven hen was aangeboden
Kies voor het leven!
Mozes was ook op het einde van zijn leven gezegend met bijzonder veel wijsheid. God heeft hem veel geopenbaard. Hij mocht de woorden van God doorgeven. Daarom is de laatste appelerende toespraak van Mozes voor ons van groot belang. Bestudeer maar eens Deut.30.
Als je het vergelijkt met het voorbeeld, zie je hem voor je staan als op ‘een perron van je leven’. Je moet tussen twee zaken kiezen! Verlaat het verkeerde leven onder de vloek, en kom op de zegenrijke weg van God.
In Deut.30:19-20 spreekt Mozes met autoriteit: ‘Ik roep heden de hemel en de aarde tot getuigen tegen u: het leven en de dood heb ik u voorgehouden, de zegen en de vloek! Kies dan het leven, opdat u leeft, u en uw nageslacht, door de HEERE, uw God, lief te hebben, Zijn stem te gehoorzamen en u aan Hem vast te houden. ‘
Je zult leven door uit te stappen uit een ‘doelmissend leven’, en te gaan in Gods wegen. Daarvoor is een hartelijke keuze voor God nodig. Deze woorden voor Israël moeten wij ook ernstig ter harte nemen. Gelukkig geeft God ook wat Hij van ons vraagt. Hij ‘besnijdt het hart’, om Hem lief te hebben met hart en ziel (zie Deut.30:6).
Wil je ook de HEERE dienen?
Je ziet dat Jozua aan het einde van zijn leven Israël ook oproept om oprecht te kiezen met het hart. Je leest dat in Joz.24. Hij wijst op de bevoorrechte positie waarin de HEERE hen heeft gebracht. Hij heeft Zijn volk rijk gezegend. Hij houdt Zijn verbond. Het volk wordt in Joz.24:15 voorgehouden:
‘Kies voor u heden wie u zult dienen’
Ze kunnen voor de afgoden kiezen, terwijl Jozua getuigt: ‘Maar wat mij en mijn huis betreft, wij zullen de HEERE dienen!’
Het volk bevestigd als met één stem (in vers 21): ‘Wij zullen voorzeker de HEERE dienen.’
Dan komt de consequentie voor deze keus naar voren, als Jozua hen oproept: ‘Nu dan, doe de vreemde goden weg die te midden van u zijn, en richt uw hart op de HEERE, de God van Israël.’ (vers 23). Kun je de woorden van het volk in vers 24 nazeggen: ‘Wij zullen de HEERE, onze God, dienen en wij zullen Zijn stem gehoorzamen.’
Kunnen digitale vluchters goede keuzes maken?
Jongeren zoeken tegenwoordig in toenemende mate naar een escape (een vlucht uit de werkelijkheid) achter een beeldscherm, in een computergame, bij hun digitale vriendengroep via MSN of Facebook.
Er is een enorme vlucht ontstaan naar meer oppervlakkige contacten en digitale vriendschappen. Men wil met velen verbonden zijn, maar niet gebonden.
Ze willen wel verbonden,
maar niet gebonden zijn
Als je jezelf verbindt aan bepaalde personen, heb je ook verplichtingen. Jongeren willen zoveel mogelijk vrij zijn, zich vrijblijvend ontspannen en de controle bewaren over hun vrije leventje.
Maar zijn ze eigenlijk wel in staat om goede keuzes te maken en goede contacten aan te gaan? Zijn ze al verstandig genoeg om de goede en verkeerde invloeden te herkennen en de verleidende geesten te onderscheiden?
We weten dat dit bij de meesten niet het geval is. We weten ook dat er veel kapers voor de kust zijn bij jeugdland.
Wat hebben we ze te bieden?
Jongeren in de puberteit willen aandacht en verlangen naar houvast en zekerheid. Kunnen wij ze dit bieden? Hebben wij wel genoeg invoelingsvermogen (empathie) en kunnen we dit naar hen uiten?
Geven we ze wel genoeg aandacht, liefde, houvast en zekerheid?
Krijgen ze bij ons het gevoel, dat we ze begrijpen? Heel wat ouders horen regelmatig: ‘Jullie begrijpen me niet.’ Hebben we nog wel het geduld om naar hen te luisteren? Of zijn ze voor ons alleen maar hinderlijk en vervelend?
Veel pubers vragen negatieve aandacht. Hebben we ze dan iets positiefs te bieden?
Hieronder kun je lezen hoe iemand tot vluchtgedrag kan komen. Het gevolg kan zijn, dat je niet meer durft te kiezen.
Erik kon niet meer kiezen
Teun Stortenbeker beschrijft in zijn boekje ‘Als Jozef je zoon is…’ oorzaken van verslaving. Hij heeft vele jaren leiding gegeven aan stichting De Hoop in Dordrecht. Je ziet in zijn boekje hoe verslaafden in hun kinderjaren al zo beschadigd zijn dat komen tot vluchtgedrag. Uit angst en boosheid maken ze verkeerde keuzes, om de te harde werkelijkheid maar te kunnen ontvluchten. En sommigen kunnen door traumatische ervaringen helemaal geen keuzes meer maken.
Teun vertelt dat Erik het niet meer uithield in het opvangcentrum. (Zijn echte naam is anders.) Medewerkster Irene heeft tot diep in de nacht met hem gepraat. Erik zei in zijn stress tegen haar: ‘Ik word gek van het vele nadenken. De enorme aandacht en liefde die jullie hebben voor de mensen, benauwt me. Het confronteert me met alles wat ik heb gemist. Wat moet ik hier? Ik ben geen kleine jongen meer. Ik ben drieëntwintig en dan moet je toch je eigen leven kunnen leven?’
Irene vroeg hem:
‘Wat is er dan gebeurd in je leven, waardoor je aandacht en liefde hebt gemist?’
Erik wilde er liever niet over praten, maar uiteindelijk vertelde hij waarom hij niet meer kon kiezen. Hij was twaalf jaar toen zijn ouders gingen scheiden. Toen de rechter de uitspraak deed, stond hij tussen zijn vader en moeder in. De rechter zei tegen Erik: ‘Jij mag kiezen met wie je mee gaat.’
Voor Erik was dit een verschrikkelijk moment
Voor hem was iedere keuze fout. Als hij voor zijn moeder zou kiezen, koos hij tegen zijn vader – en andersom koos hij dan tegen zijn moeder. Hij kon en wilde als twaalfjarige eigenlijk geen keuze maken… maar hij had geen keus; het moest van de rechter.
Begeleidster Irene reageerde: ‘Dus heb je fout gekozen.’ Erik ging verder: ‘Ja, inderdaad. Ik heb gekozen voor mijn moeder, want ik wist gewoon dat zij het alleen niet zou redden. Ze was verslaafd aan medicijnen en aan alcohol. Ik dacht: als ik bij haar blijf, kan ik nog een beetje voor haar zorgen, want die ligt toch de hele dag laveloos op de bank. En zo ben ik eten gaan stelen op de markt om voor mijn verslaafde moeder te zorgen.’
Irene begreep het dilemma waarvoor hij stond.
Deze traumatische gebeurtenis
had iets in hem lam geslagen
Het bleef hem achtervolgen. Hierdoor ging hij keuzes ontvluchten. Zo raakte hij zelf ook verslaafd.
Irene stuurde aan naar een oplossing en zei: ‘Ik snap wel dat jij geen keuze wilde maken voor een behandeling in De Hoop. Sinds die verschrikkelijke ervaring op je twaalfde ben je sowieso bang om ergens voor te kiezen. Daarom wil ik die keuze wel voor je maken. Ik denk namelijk dat het op dit moment het beste is dat je hier blijft.’
Teun schrijft verder over hem: ‘Op dat moment werd Erik van een zware last verlost. Ondanks zijn verslaving en de noodzaak van professionele hulp, wilde hij toch telkens de zaken zelf blijven regelen. Maar toen Irene aanbood de keuze voor hém te maken, slaakte hij een diepe zucht en zijn gezicht klaarde helemaal op.
Het was al een uur of twee ’s nachts, maar met een brede grijns zei hij tegen Irene; ‘Morgen ben ik op tijd bij het ontbijt, hoor, je kunt op me rekenen!’ En hij was er, nog steeds met dezelfde ontspannen houden als na het nachtelijke gesprek.’
Verslaafden met een zwakke wilskracht
Ik heb contact met verslaafden in Vlissingen die ook niet kunnen kiezen. Als je ze positief en liefdevol aanspreekt zijn ze aardig en welwillend, maar hij kon het maar niet opbrengen om de weg naar de hulpverlening in te slaan. Ze houden zich vaak bezig met sterke drank en sterke verhalen. Het is nog een kunst apart om achter het werkelijke pijnverhaal van hun leven te komen.
De verzwakking van de wilskracht is kenmerkend voor de alcoholisten die ik steeds weer opnieuw spreek. Het lijkt wel of hun wilskracht bijna niet meer aanwezig is.
Ze zijn hoofdzakelijk bezig
om de pijn uit het verleden te verdoven
Verder proberen ze te overleven in eigen kracht, met list en zelfbedrog. Maar de kracht ontbreekt hen maar al te zeer. Ze zijn meestal geknakt door traumatische ervaringen vanaf de kinderjaren.
Bevrijding en herstel is mogelijk!
Het alcoholisme zit ook opmerkelijk veel in het voorgeslacht. Het kwaad kopieert zich in het nageslacht. Deze generatievloek kan gelukkig worden verbroken door de kracht van het Evangelie van Jezus Christus.
Nog heel wat alcoholisten laten zich uiteindelijk na liefdevol en geduldig aandringen tot helpen door onze organisatie. Zij worden via onze organisatie ook opgenomen bij De Hoop in Dordrecht (waar wij een onderdeel van zijn). We zeggen ook wel tegen de verslaafden:
‘Je moet zelf kiezen, en het zelf ook doen,
maar je kunt het niet alleen’
Als ze er achter komen dat ze het zelf niet meer kunnen, hebben ze de eerst belangrijke stap naar herstel gezet. Dan beseffen ze dat ze hulp nodig hebben.
Het geloof in de Redder, Bevrijder en Heler Jezus Christus zal hen uit hun verslaving kunnen halen
Dat is de beste optie!
Gelovige verslaafden
Toch heb ik al verschillende verslaafden gesproken die getuigden van het geloof in Jezus. Zij waren verslaafd, maar toch ook nog gelovig. Ze konden vertellen hoe ze tot geloof waren gekomen, maar toch nog de verdoving nodig hadden via weed of alcohol. Ik heb me hier over verbaasd. Hoe kunnen deze twee tegenovergestelde zaken samengaan?
Hun geloof was niet sterk genoeg om de verslaving te overwinnen
We lezen in 1 Joh.5:4-5 dat het geloof in Jezus de wereld overwint. Hoe kan het dan dat het een verslaving niet kan overwinnen?
Het blijkt dat geestelijk beschadigde mensen, met een geknakte wil, toch gelovig kunnen zijn. Hun geloof kan dat wel zwak zijn, maar hun Redder en Heler is sterk!
Zij hebben dus verdere bevrijding en heling nodig. Daar kan ook professionele hulpverlening voor nodig zijn. Verder hebben ze gelovige contacten nodig, samen met een veilige omgeving. Hierin is een belangrijke taak voor de plaatselijke kerken weggelegd!
Een aardige, gelovige alcoholist
Ik heb in 2013 een tijdje contact gehad met een aardige, gelovige alcoholist. Hij was vaak te vinden tussen de andere alcoholisten, maar ik vond dat hij er niet bij paste. Dat vond hij zelf ook.
Hij was traumatisch beschadigd vanaf zijn kinderjaren en al ca. 14 jaar alcoholist. Hij was jarenlang kerkganger bij een reformatorische gemeente. Na een echtscheiding ging het verder mis. Er kwam ook teveel uit het verleden terug.
Ik ging naast hem zitten, tussen andere alcoholisten. Hij bood mij een blikje bier aan. Ik nam het niet aan, maar kwam met hem in een persoonlijk gesprek. Hij ging over zijn geloof spreken en raakte enthousiast. Het leek dat hij daardoor aanvankelijk zelfs zijn bier vergat op te drinken. Ik bleef hem daarna opzoeken.
Er ontstond een geestelijke, vriendschappelijke band. Het leek dat hij bij de dag leefde, zoals andere verslaafden. Als iemand hem opzocht, kon hij hem meekrijgen, de goed of verkeerde kant op.
Uit zichzelf maakte hij geen besliste keuzes.
Hij liet het maar op z’n beloop, jaar in, jaar uit…
Ik moest hem dus steeds weer opzoeken op straat, of op plaatsen waar de alcoholisten verbleven. Soms was ik hem een poosje kwijt. Dan dook hij weer op.
Traumatische ervaringen
Na verloop van tijd zijn we apart bij elkaar gekomen, in een pastorale setting. Er werd ook gebeden. Hij vertelde daarbij over zijn traumatische ervaringen in zijn kinderjaren. Daarom was hij nog alcoholist.
Zijn moeder was ook verslaafd, met medicijnen erbij. Ze dreigde zelfmoord te plegen, zich voor de trein te werpen. Ze zou haar kinderen meenemen in de trein. Zo ging dat maar door in haar depressieve toestand.
Op een gegeven moment lag ze met een te hoge dosis op straat. Hij vertelde me dat hij als negenjarige de ambulance moest bellen. Zijn oudere broertje kon dit niet aan. Hij moest het maar doen. Toen kwam de ambulance langs. Ze herkenden de vrouw op straat, wisten al genoeg… en reden gewoon door.
Je kunt begrijpen welke traumatische ervaringen je zodoende op deze jonge leeftijd kunt oplopen. ‘Jij moet het regelen, jij bent verantwoordelijk, jij moet het redden, terwijl het steeds weer hopeloos mis gaat.’
Zijn moeder heeft het toen nog overleefd,
maar hij is beschadigd
Uiteindelijk heeft hij de stap naar de hulpverlening gemaakt. Hij is opgenomen. Ik heb hem opgezocht. Het ging goed met hem. Hij wilde clean blijven. Daarbij zocht hij kracht en bemoediging in de Bijbel en in het gebed. Hij heeft een helder inzicht in het Evangelie en kan veel Bijbelteksten uit zijn hoofd citeren.
Ik hoop dat bij hem het geloof de wereld zal blijven overwinnen
Dat kan gelukkig door de kracht van God
Je kunt dat lezen in Romeinen 8. De Heere laat niet varen het werk van Zijn handen, ook niet bij de verslaafden. Dat gaf mij ook hoop voor hem, en voor andere ‘gelovige verslaafden’.
Bij alles wat er ook in deze leefwereld gebeurt, mogen we weten:
‘Maar in dit alles zijn wij meer dan overwinnaars door Hem die ons heeft liefgehad’ (Rom.8:17).
Dieptepunten of verleiders zullen ook gelovige verslaafden of psychiatrische patiënten niet kunnen scheiden ‘van de liefde van God in Christus Jezus, onze Heere’ (Rom.8:39).
Het helende Evangelie
Wij mogen deze verslaafden met het bevrijdende en helende Evangelie van Jezus tegemoet treden. Dat is een dankbaar werk!
Het verhaal van een ex-verslaafde
Een andere ex-verslaafde is in het najaar van 2013 volwassen gedoopt. Vanaf zijn twaalfde gebruikte hij al weed. Daarna heeft hij wel 21 jaar verschillende soorten (hard)drugs en overmatig alcohol gebruikt. Vooral cocaïne en heroïne zijn gevaarlijk een duur. Dat kon bij hem oplopen tot 250 euro per dag.
De thuissituatie was in zijn kinderjaren beroerd. Dat had te maken met het alcoholgebruik van zijn vader. Zijn moeder werd daarbij door hem mishandeld. Als klein kind moest hij het aanzien dat ze bebloed op de grond lag en nog werd gebeukt. Uiteindelijk heeft hij de zorg van zijn moeder op zich genomen.
Hij probeerde zijn gebruik van alcohol en drugs zoveel mogelijk te verbergen
Bij stress en pijnverwerking had hij de verdoving nodig. Dan kies je er niet voor om te stoppen.
Een gelovige vriend heeft echter jaren voor hem gebeden, terwijl hij hem meenam naar christelijke samenkomsten of Bijbelstudies voor jongeren. Jarenlang deed hem dit weinig of niets. ‘Het ging het ene oor in en het andere uit.’ Maar uiteindelijk heeft het toch zijn hart geraakt. Verder kwam er ook nog ziekte bij.
Toen is hij goede keuzes gaan maken
Zo zie je dat ‘het Evangelie van Christus een kracht van God is tot zaligheid voor ieder die gelooft’ (Rom.1:16). Deze kracht stelt ons in staat om goede keuzes te blijven maken.
Gevoelens van teleurstelling en onmacht
Sommigen verslaafden worden innerlijk gekweld door gevoelens van teleurstelling en onmacht. Bij hen is de geest nog wel gewillig, maar het vlees is te zwak. De zucht naar drank is onweerstaanbaar geworden. Ze kunnen lichamelijk en psychisch niet meer zonder drugs. In een vergaand stadium kan een verslaafde komen tot het uitgangspunt: ‘Ik wil alleen nog maar: heroïne of doodgaan’.
Een taaie en boeiende alcoholist
Ik vroeg aan een taaie alcoholist, die ook veel had met het geloof, of ik voor hem mocht bidden. Ik deed dat in de open lucht, op een bank aan de waterkant. Hij vond het goed. Hij was al zolang verslaafd, dat je er verbaasd van staat dat hij het allemaal heeft overleefd. Hij moet wel heel sterk zijn… en zo zag hij er ook uit.
Een aantal keren had ik al contact met hem gehad. We hadden boeiende gesprekken. Ook andere hulpverleners probeerden hem uit de vicieuze cirkel van verslaving te helpen. De jarenlange pogingen gaven geen blijvende oplossingen. Het was een echte vrije vogel, die niet lang was vast te houden in een verslavingskliniek. Hij had er misschien al acht gehad, maar had moeite met de beperkingen, opvattingen of regels. In de natuur was hij meer in zijn element.
Hij vertelde me dat hij een enkele weken in de Pyreneeën had rondgezworven. Hij ontving daar zoveel kracht en inspiratie uit de natuur, dat hij er ‘als clean’ uit tevoorschijn kwam. Hij was wel sterk vermagerd, maar het kwam hem voor dat hij ‘full power’was. Hij had wel een wild zwijn met zijn handen willen aanpakken, die hij dan in de natuur tegenover hem zou krijgen. Als een oermens voelde hij toen geen angst.
Hij bleef wel iets hebben van een soort oermens, gezien zijn vrijheidsdrang, taaiheid en uiterlijk. Hij was ook aardig en stoer in de omgang, waardoor hij ook andere alcoholisten aan zich kon binden. Ze stonden vaak naar hem te luisteren. Deze waaghals kon ook te ver gaan. Hij heeft veel nachten in de buitenlucht doorgebracht. Een tijdje geleden werd hij onderkoeld gevonden op een bank bij het water. Daarna is hij in een opvangcentrum geweest, waar hij na enkele dagen weer verdween. En zo was hij weer in de plaats te vinden waar hij kort daarvoor bijna was omgekomen.
Deze taaie verslaafde heeft veel mensen geboeid, maar is ook zelf al jarenlang geboeid.
Innerlijk voelde hij zich te zwak om zijn verslaving te kunnen overwinnen. Hij besefte dat de Geest van God dit moest doen. Hij bad wel tot God, en zocht naar Zijn kracht en aanwezigheid. Hij had meestal een Bijbel bij zich. Hij citeerde veel Bijbelsteksten uit zijn hoofd. Hij had een helder inzicht in het Evangelie… ondanks zijn benevelde tijden. En toch bleef hij vele jaren alcoholist. Onbegrijpelijk!
In mijn gebed kwam het naar voren dat hij kostbaar was voor God. Wij wilden geen lijk vinden aan de waterkant. (Hij was daar dus ook een keer onderkoeld gevonden.) Ik sprak dat voor hem hardop uit in mijn gebed.
Daarna liep hij even weg om iets te doen. Hij kwam terug en zei: ‘Weet je dat ik altijd al een lijk ben geweest.’ Daarna vertelde hij me ervaringen uit zijn leven. Later mocht ik weer met hem bidden in een aparte ruimte. Het licht viel daar regelmatig uit door een stroomstoring. Hij bad daarna hardop mee. Hij had het erover dat ‘het licht opging in de duisternis’. Dat gebeurde ook letterlijk regelmatig bij de stroomstoring. Maar hij bedoelde het ook geestelijk. Hij had iets van de aanwezigheid van de Heere gemerkt.
Verder heeft hij meer geestelijke ervaringen gehad in zijn zoektocht naar God. Kort daarop liet zich laten opnemen in een verslavingskliniek om af te kicken. Helaas is hij daaruit alweer binnen twee weken vertrokken.
Vrijheid of slavernij?
Ondanks zijn vrijheidsdrang hopen ik toch dat de waarheid hem meer en meer zal overwinnen. Jezus leert Zijn volgelingen in Joh.8:31-32: ‘Als u in Mijn woord blijft, bent u werkelijk Mijn discipelen, en u zult de waarheid kennen, en de waarheid zal u vrijmaken.’ In vers 34 maakt Hij ons duidelijk: ‘Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Ieder die de zonde doet, is een slaaf van de zonde.’ Samen met mijn boeiende alcoholist weet ik dat dit waar is. Hij komt uit een behoudend christelijk milieu. Hij weet ook dat God het moet doen door Zijn Heilige Geest. De Heilige Geest wijst ons op Jezus, Die de zonde voor ons heeft overwonnen. Om echt vrij te kunnen zijn moet de vrije vogel tot volledige overgave komen. Jezus verzekert ons in Joh.8:36: ‘Als dan de Zoon u vrijgemaakt heeft, zult u werkelijk vrij zijn.’
Zoals een vrije vogel niet goed kan vliegen met vleugel die met olie zijn besmeurd, kan een gelovige alcoholist niet echt vrij zijn als hij nog is verziekt door alcoholgebruik.
Hij moet eerst helemaal clean zijn en blijven!
Deze christelijke alcoholist is goed thuis in de Bijbel, waardoor hij ook wordt geboeid. Daarom wil ik hem oproepen om radicaal te kiezen voor de onderwerping aan Jezus, ‘de Weg, de Waarheid en het Leven’ (Joh.14:6). Ik geef hem daarbij met klem Gal.5:1 door, waar we lezen: ‘Sta dan vast in de vrijheid waarmee Christus ons vrijgemaakt heeft, en laat u niet weer met een juk van slavernij belasten.’
Volg het Licht der wereld!
Jezus kan meerdere malen tot ons spreken, om ons uiteindelijk te laten kiezen om Hem te blijven volgen in het licht. We lezen in Joh.8:12: ‘Jezus dan sprak opnieuw tot hen en zei: ‘Ik ben het Licht der wereld; wie mij volgt, zal beslist niet in de duisternis wandelen, maar zal het licht van het leven hebben.’
In het Evangelie kiest God voor ons, maar wij moeten ook steeds weer voor Hem blijven kiezen, in een weg van overgave en gehoorzaamheid.
Onze wilskracht zal sterker worden als we ons door de Wijnstok Jezus Christus blijven voeden. Als we Jezus gehoorzaam blijven volgen in het licht, zal onze levensweg worden verlicht. Dan zullen ook duistere gedachten en verslavingen geen vat meer op ons hebben.